Toplum için Toplumun Yüzüne Gülmek – Alay Eden Adam İncelemesi
Philip K. Dick’in Alay Eden Adam romanı toplumun yararı için toplumla dalga geçen bir adamı konu alıyor. Zira her türlü ahlaksızlığın suç sayıldığı bu düzeni değiştirmek için tek gereken mizah duygusu olabilir.
Ana karakterimiz Allen Purcell bir Dünya vatandaşı. Yaşamakta olduğu daire onun toplumda ne kadar ayrıcalıklı bir statüde olduğunu gösteriyor. Ebeveynleri yıllarca bu daireyi hak etmek için çalışmış. Purcell de bir araştırma ajansında müdür olarak çalışıyor. Yani televizyonda gösterilecek dizi, belgesel, haber gibi paketlerin yazarlığını o ve ekibi yapıyor. Tabii bu paketler de toplumla ilgili her şey gibi Morec‘e, yani Ahlaki İyileştirme kanunlarına uygun olmalı. Purcell mesleğinden ötürü bu kanunların uçsuz bucaksız kapsamını bilmek zorunda.
Mesela sarhoş olmak başlı başına bir ahlaksızlık. Eve makul saatlerden daha geç bir vakitte gelmek de öyle. Hele ki küfür etmek… Ancak çeşitli yorumlara göre birine günaydın dememek ya da yol vermemek de Morec’e aykırı olabilir. Ne yazık ki Purcell bu suçların neredeyse tamamını işlemiş, hem de bir gecede. Üstelik o gece ne yaptığını hatırlamıyor. Neden hatırlamadığını da bilmiyor. İşin daha da kötü yanı, ayakkabılarında çimli çamur olması. Karısının da belirttiği üzere Purcell’in radyoaktiviteden arınamamış Dünya’da çim bulabileceği tek bir yer var: Park. Herkesin gözünün önünde olan, şehrin merkezi ve toplumun en değer verdiği heykelin yer aldığı o Park.
Ahlak Kurallarının Tamamına Değil, İnsanı Hayattan Soğutan Katılığına Karşı Çıkan Bir Adam
Alay Eden Adam, Philip K. Dick’in ikinci romanı. Uzay Piyangosu ile başladığı roman yazarlığına 1956’da yayınlanan bu kitapla devam etmiş. O yüzden Dick’in hikayelerinde görmeyi beklediğimiz temaları bu romanda da görsek de daha ham ve hafif şekilde görüyoruz.
Hikaye 2114 yılında distopik bir dünyada geçiyor. Nükleer silahlar ve katliamların ardından halk, kendisini ahlakı temel alan çok katı yasalara ve totaliter bir rejime teslim etmiş. Zira insanlığa dair kötü şeylerin temelinde ahlaksızlığın yattığına inanmışlar. Bu inanç da onları ahlaksızlığı çağrıştıran her şeyi yasaklamaya, cezalanadırmaya ve gerekirse yok etmeye itmiş.
Artık herkes daima çalışmak, topluma faydalı olmak zorunda. Boş durmak ahlaksız düşünceleri tetikler. Vatandaşların yaşadığı apartmanların yöneticileri aynı zamanda bir tür yargıçlık görevi üstleniyor. Ancak objektiflik adına ahlak bekçiliği görevi onların değil. Etrafta jüvenil isimli küçük robotlar var ve şüpheli görünsün görünmesin her şeyi daima kaydediyorlar. Suçlamalar onların raporları üzerine yapılıyor. Haftalık blok toplantılarında apartman yöneticileri bu kayıtları sakinler ile birlikte izliyor. Gördükleri sahnenin ahlaka uyup uymadığına hep birlikte karar vermeye çalışıyorlar.
Ancak Purcell, onun ve etrafındaki herkesin bunalımda olmasının sebebinin bu kurallar olduğunu fark ediyor. İnsanın doğasını tümüyle reddeden bu baskıcı sisteme daha ne kadar katlanabilir? Hem de elinde bu sistemi derinden sarsabilecek bir güç varken: Medya.
Alay Eden Adam – Philip K. Dick’in usta bir acemilik dönemi romanı
Özetle, bence Alay Eden Adam okunası ve distopik roman sever okurlara tavsiye edilesi bir hikaye. Alfa Kitap bu romanı geçen yaz Türkçeye çevirmişti. Henüz okumaya fırsat bulamadıysanız bu inceleme yazımızla size kitabın varlığını hatırlatmış olalım.
Daha önce de söylediğim gibi, bu romanda Dick’in değinmeyi sevdiği konuları görüyoruz. Siyaset, ahlak, toplumsal düzenin baskıcılığı ve hatta delilik. Ancak bunları ondan beklediğimiz sivrilikle ve tuhaf olay örgüsü içinde yapmıyor. Bu yüzden bu romanı PKD ile tanışmak isteyen okurlarımıza önermem.
Ama bence hali hazırda PKD hikayelerinden hoşlanan okurlarımızın kütüphanelerine eklemeleri gereken bir roman olmuş. Mesela Bir Palavracının İtirafları, bence Dick’in tarzını hiç yansıtmayan bir romandı. Bu, ikinci romanı olmasına rağmen öyle değil. Okuduğunuz her cümlede bunun bir PKD romanı olduğunu size hatırlatıyor.
Kısa süre önce Philip K. Dick’in günümüz koşullarını öngören hikayeler yazdığını iddia eden bir yazı paylaşmıştık. Siz Alay Eden Adam’ın ahlaki değerleri mantıktan ve ruh sağlığından öne koyan yaklaşımını günümüz gerçeklerinde görebiliyor musunuz?
