Mecha Anime ve Mecha Teknolojileri

Kullanım Alanları

A) Askeri Kullanım
– Ana savaş aracı olarak
Her tarafından silahlar çıkan dev bir mecha’yı, yürüyen bir tank olarak düşünebilirsiniz. Askeri ortamlarda geçen birçok Mecha Anime dizisinde, askeri teknolojilerin en başarılı ürünlerinden biri olan tankların yerini, onların daha hızlı, güçlü ve yüksek manevra özelliğine sahip kardeşleri olan mechaların aldığını görüyoruz. Ayrıca bir mecha çok farklı silahları birarada taşıyabildiği için bu silahların değiştirilmesi ve gerektiğinde doldurulması, bir tankın bakımı kadar kolay olmaktadır.

– Yakın destek savaş aracı olarak
Bir mecha’ya hiç silah yüklemeyip, eline kendi boyutlarına uygun oranda büyütülmüş bir balta veya bir sopa da verseniz, savaşın ortasına gönderebilirsiniz. Karşılarındaki yavaş ve ağır savaş araçlarının, üzerlerine dev bir kılıç ile koşarak gelen apartman büyüklüğünde bir robota karşı pek bir şansları olmayacaktır.

– Lojistik ve tamir araçları olarak
Bir mecha sadece çarpışmanın ön saflarında değil, aynı zamanda arka planında da çeşitli rollerde yer alabilir. Lojistik destek birliklerinin savaş alanında bulundurması gereken araç-gereç ve malzemenin taşınması ve yüklenmesi gibi görevlerde bir mecha büyük hız ve esneklik sağlar.

B) Sivil Kullanım
– İnşaat aracı olarak
Mechaların insanoğluna göre ne kadar kuvvetli ve yetenekli olabildiklerini görüyoruz, peki neden onları sadece yakıp yıkmakta kullanalım? Ünlü ‘Patlabor’ dizi ve filmlerinde gördüğümüz kadarı ile, mechalar inşaat işlerinde de gayet yararlı olabiliyorlar. İnsanların ancak ağır inşaat araçları ile hareket ettirebilecekleri parçaları kaldırmak veya insanın rahat çalışamayacağı ortamlarda (aşırı sıcak, aşırı soğuk, aşırı basınç problemleri) kolayca çalışmayı sağlamak gibi rahatlıkları bulunmaktadır.

– Sivil asayiş kontrol aracı olarak
Burada verilebilecek en iyi örnekler, yine ‘Patlabor’ dizi ve filmlerinde mekanize polis güçlerinin kullandığı ‘Patrol Labor’ tipi, savunma/kalabalık kontrol görevlerinde kullanılan mechalar olacaktır. Ayrıca ‘Jin Roh’ filminde, asilere karşı şehir çatışmalarında polis güçlerinin kullandığı güçlendirilmiş zırhlar da örnek verilebilir.

– Kritik durumlarda özelleştirilmiş uzantı olarak
Şu anda gerçek hayatta, çeşitli ülkelerin polis birimleri tarafından suçluların bina içinde durum tespitini yapmak için, uzaktan kumandalı ve yüksek manevra kabiliyetine sahip küçük robotlar kullanılmaktadır. Bunun dışında, bomba imha operasyonları veya nükleer reaktör sızıntıları gibi insan hayatı için tehlike içeren durumlarda kullanılan ve operatörün kolu gibi çalışabilen çeşitli boyut ve yeteneklerdeki robotları da bu türe örnek verebiliriz.

Silah Teknolojileri

Mecha teknolojilerinin kendi içinde en çok çeşitlilik gösterenlerinden biri de, mecha’ların çeşitli operasyonlarında kullandığı, kendi boylarına göre üretilmiş silahlardır. Bu silah teknolojileri de kendi içlerinde birkaç tipe ayrılır.

– Enerji Bazlı
Bu tipe, bilimkurgu filimlerinde bolca görülen lazer ışınları, partikül hızlandırıcı veya benzeri enerji yönlendirme/odaklama yöntemleri ile çalışan silahlar girer. Bu tür silahlar da kendi içinde birkaç tipe ayrılır. Çok uzun mesafeye ulaşabilen veya kısa mesafede yüksek etkili olanlar, kesintisiz bir ışıma yaratabilenler veya kesik kesik ama hızlı ateş edebilecek kadar yoğunluk sağlayabilen tür silahlar. Bu silahlar küçük boy (tabii bir mecha için) el silahlarından, dev uzay savaş gemilerindeki gezegen yokedici ışın toplarına kadar değişen boylarda bulunabilirler. Bu türde silah sistemleri çok yüksek miktarlarda enerji tükettikleri için, daha çok dev boyda mechaların kullanımına uygundur. Yine de bir çok mecha anime dizisinde enerji sağlama problemleri yüzünden, hem enerji bazlı, hem de konvansiyonel silahları birarada kullanıldığını görüyoruz.

– Mermi Bazlı
Bunlar, değişik büyüklükte ve özellikte mermileri, patlama veya manyetik hızlandırma yolu ile uzak mesafelere yüksek hızda gönderebilen silahlardır. Mermiler çok farklı çeşitler olabilir; en basit patlayıcı mermilerin dışında, zırh delici mermiler, içinde daha küçük mermicikler veya şarapnel parçaları taşiyan anti-personel mermileri, hedefe çarptığı anda etrafına yüksek hızlı ve yüksek sıcaklıkta eriyik fışkırtan türde birçok mermiler görülebilir. Bunlar arasında patlama ile mermi atabilen silah sistemleri daha çok görülebilir. Manyetik hızlandırma sistemleri de en az enerji bazlı silahlar kadar enerji tükettikleri için her türden mechada bulunmayabilirler.

– Roketler
Bu türden silahlar kendi itiş yöntemi ile hareket eden ve normal boy mermilerden çok daha fazla tahrip gücüne sahip büyükçe mermilerdir. Roketlerin de, işlevine göre çok çeşitleri bulunmaktadır; fakat animelerdeki roketlerin genelde normal hayattaki karşıtlarından çok büyük teknolojik bir farkı bulunur. Anime dizilerinde gördüğümüz roketler, kitlendikleri hedefe doğru yol alırken yönlerini ve hızlarını radikal oranlarda değiştirebilirler. ‘Robotech/Macross’ dizisindeki Veritech/Valkyrie tipi mecha’ların kullandığı roketler bu türe girmektedir. Bu roketlerin hedefe gidişlerini izlemek, çoğu zaman bir havai fişek gösterisi izlemeye benzer. Macross dizisindeki aksiyon sahnelerini yöneten Ichiro Itano, bu tür gösterişli aksiyon kompozisyonlarını bolca ve başarılı şekilde düzenlediği için; dizide görülen ve hatta başka mecha animelerde de benzerleri yapılan bu tür hava saldırıları sahnelerine, dizinin meraklıları tarafından ‘Itano Circus’ adı bile verilmiştir.

– Yakın Kontak
Bir mecha sadece etrafa ateş etmeye ve roket atmaya yaramaz. Mecha’lar genel insansı formlarından dolayı kol ve el uzantıları taşıdıkları için, çeşitli yakın çarpışma silahları da kullanabilirler. Bunların içinde belki de en ünlüleri, ‘Gundam’ dizi ve filmlerindeki mechaların kullandığı ışın kılıçları ve ışın baltalarıdır. Bu tür silahlarda, ya keskin yüzeyler yerine manyetik bir alan içine hapsedilmiş yüksek ısıda plazma akımları kullanılır. Veya normalde metal kesemeyecek normal bıçaklar kullanmak yerine; kesilecek yüzeyde hem darbe, hem de dağıtma/yarma etkisi yapan yüksek frekansta titreşim ile güçlendirilen bıçaklar kullanılır. Böylece mechanın normalde zarar görmeyecek zırhının, tereyağ keser gibi bölünmesi mümkün olur.

– Sıvı / Gaz / Ses Bazlı
Bu türden silahlar daha az görülmekle beraber yine de çeşitli uygulamalar ile kullanılır. Bunların içinde özellikle ses (sonik) bazlı silahlar en tahrip edici olanlarıdır. Gerek insanlara, gerekse de araçlara karşı kullanılabilecek bu silahlar, ses dalgalarını çeşitli yüksek frekanslarda hedefe doğru kanalize ederek, moleküler yapılarda titreşimlere ve yüzeylerde bozulmaya yol açarlar. Ayrıca asit bazlı eritici/yakıcı sıvılar fışkırtan silahlar da yine her türden hedefe karşı yüksek tahrip gücüne sahiptir. Gaz bazlı silahlar ise genelde mechalar tarafından, piyade güçlerine karşı kullanılabilir. Mecha veya benzeri modern savaş araçlarının yaşam destek sistemleri, çoğu zaman bu türdeki gaz saldırılarını filtreleyebilecek donanıma sahip olurlar.

– Nükleer

Nükleer yoketme kapasitesi çeşitli konvansiyonel silah sistemleri ile kullanılabilir; özellikle de mermiler ve roketler gibi değiştirilebilir başlık taşıyan silahlarla. Ama önemli olan konu, bu türden silahların varolmasıdır. Nükleer silah kavramı, öğe olarak kullanıldığı her anime/mangada çeşitli sorunları ve tartışmaları beraberinde getirmektedir. Japonya’nın 2. Dünya Savaşı sonunda yaşamış olduğu nükleer yıkımın anıları; temanın işlendiği her eserde bu silahları diğerleri üzerinde kullanan taraf veya araç üzerinde bir nefret odağı yaratmaktadır. O yüzden bu türden silahlar anime veya manga eserlerinde bir dekor veya basit bir araç olmaktan çok; konuyu ilerleten önemli bir öğe veya bir katalizör gibi işlemektedir.

– Egzotik
Bu tipe anti-çekim silahları (mesela kara delik yaratanlar), molekül parçalayıcı/dağıtıcı silahlar, biyolojik bazlı silahlar ve uzaylıların kullandığı, teknolojisi belli olmayan ama insanların ele geçirince (nasıl oluyorsa) kullanabildikleri çeşitli değişik tipte silahlar girer.

Dezavantajlar

Her ne kadar mechalar kullanım ve etki olarak çok çekici gözükse bile, yaygın kullanılmalarını olanaksız hale getiren birtakım sebepler bulunmaktadır.

– İleri Teknoloji Gereksinimi
Animelerde görüdüğümüz çeşitli boyda, türde ve güçte mechaları üretebilmek için mutlaka günümüzdekinden çok ileri teknolojiye sahip olmak gerekmektedir. Hem gerekli mekanizmaların ve gövdelerin hazırlanabilmesi, hem de enerji kaynakları ve kontrol yüzeylerinin geliştirilmesi gerekli. Bu da yakın zamanda, animelerdeki mechalardan ortalıkta göremeyeceğiz demektir. Yine de bahsettiğimize yakın ürünleri, belki yakın gelecekte gelişmiş ülkelerin ordularında görmek mümkün olabilecektir. Şimdilik Amerikan ordusunda kullanılan ve mekanize birliklerinin belkemiği olan M1A1 Abrams MBT (Main Battle Tank) savaş aracının, bir savaş mechasına en yakın şey olduğunu söyleyebiliriz.

– Üretim Maliyetleri
İleri teknoloji her zaman yüksek maliyet demektir. Son model savaş araçlarının (helikopterler, tanklar, uçaklar, vb.) ne kadar pahalıya geldiğini düşünürseniz, aynı mantık buraya da uygulanabilir. Yüksek üretim maliyetlerinden dolayı mechaları hayatın herhangi bir alanında yaygın kullanmak kolay olmayacaktır. Yine de ortaya çıktıkları zaman ilk kullanılacakları yerler, her yeni ileri teknolojinin denendiği yer olduğu gibi, yine savaş alanları olacaktır.

– Bakım Maliyetleri
Herhangi bir türden mechayı üretebilseniz bile, özellikle savaş alanında kullanıyorsanız mutlaka çok yüksek bakım maliyetleri ortaya çıkacaktır. Yedek parçalar, hasar gören sistemlerin yenilenmesi, mechaların boyu büyüdükçe bakım yapmak için gerekli malzeme ve ekip miktarının büyümesi gibi problemler, mecha üreticilerinin önünde duran sorunlardandır. Mesela modern savaş alanlarında tankların en çok sıkıntı yaşadığı konu olan lojistik destek problemi (yakıt ve cephane sağlanması), aynı şekilde mechaların da sorunudur.

– Formun ve Boyutun Getirdiği Engeller
Bir mecha eğer (göreceli olarak) küçük boyda ve kendini değişik koşullara adapte edebilecek esnekliğe sahip değilse, sabitlenmiş bir formun ve büyüklüğün getirdiği çeşitli sorunlarla (hareket kabiliyetinde sınırlama, atmosfer dışına çıkamama, yanlış donanım ile beklenmeyen bir durumda kalma gibi) karşılaşması kaçınılmazdır. Bu yüzden animelerde bu soruların bazılarını, dönüşen türde mechalar geliştirerek çözmüşlerdir. Değişik senaryolar için kendini değiştirebilen, kendine yeni özellikler veya parçalar ekleyebilen ve kendini tamir edebilen mechalar bu tür engellerle başedebilir. Ama bu tür mechaların üretimi de çok daha fazla masraflı olacaktır.

– Pilot Özellikleri
Bir mechayı kullanacak pilotun, sokaktaki herhangi bir kişiden farklı özelliklere sahip olması gerekmektedir. Öncelikle fiziksel ve zihinsel olarak normal bir insandan çok daha sağlıklı, devamlı formda ve kuvvetli olması gerekir. Buna bağlı olarak reflekslerinin, karar verme ve sorumluluk alma yeteneklerinin gelişmiş olması; ekip olarak çalışabilme, stresli durumlar altında sakin kalabilme gibi yetilere sahip olması lazımdır. Ayrıca belli bir zeka düzeyinin üzerinde olması, sadece karmaşık kontrolleri anlayabilme ve kullanabilme değil; kullanılan aracın, aletin özelliklerini ve teknolojisini de bilebilme noktasında kolaylıklar sağlayacaktır. Anime ve mangalarda hitap edilen yaş grafiğine uygun olarak; çoğu zaman bu özelliklerin hepsini taşımayan veya çeşitli yönlerden (yaş, rütbe, fiziksel yetenek, zihinsel yetenek, vb.) ideal olmayan karakterler mecha pilotu yapılmaktadır. Bu karakterler daha çok birer kahraman olarak görüldüklerinden, ya yetersiz oldukları alanlarda kendilerini geliştirmeleri veya içlerinde saklı olan ileri düzey yeteneklerinin birdenbire ortaya çıkması beklenir.

– Operatör Eğitimi
Askeri araçlar kontrolü oldukça karmaşık aygıtlardır. Mechalar ise, bir çok kontrol yüzeyi, çoklu arayüzler ve envai çeşit silah sistemleri ile tüm zamanların kullanması en zor araçlarıdır. Mecha anime/manga eserlerindeki mechaların çoğu devasa boyda araçlar oldukları için; vücut zırhları veya dış kabuklar gibi doğal insan hareketini birebir kopyalayacak kontrol yüzeylerine sahip değillerdir (ayrıca bu türden kontroller oldukça zahmetli ve pahalıdır). Bir pilotun bir mechayı aynı anda hem yürütüp, hem çevresinde olup bitene hakim olup, hem de silahlarını etkili şekilde kullanabilmesi, uzun süren eğitimler sonucunda kazanılan yetenekler ile mümkün olmaktadır. Ayrıca bu türden insanları bulmak ve yetiştirmek de zor, zahmetli ve masraflıdır.

– Kullanıcı Tehlikeleri
Yüksek teknoloji ürünü, devasa, kuvvetli ve insanda korku/hayranlık/zayıflık duygularını ortaya çıkaran bir mechanın pilotu, kullandığı araca ve ayrıca bunun üzerinden de kendine aşırı güven duygusu geliştirebilir. Özellikle de kullanılan aracın zayıf yanları ve hassas olduğu noktalar gözardı edilirse; kendine fazla güvenen bir pilot kendisini ve aracını tehlikeli durumlara atabilir. Çarpışmanın ortasına gözü kapalı atlamak, aracın uyum gösteremeyeceği ortamlarda düşüncesizce hareket etmek, diğer takım üyelerini ve karşıdakini küçük görmek gibi problemler, böyle bir pilotun karşı karşıya geleceği olacaktır. Bunun dışında, insanların beden dışından mekanizmalar ile güçlendirilmesi teması da bazı bilim-kurgu/mecha animelerde işlenmektedir. Hipnoz, ilaçlar, gen terapisi veya psikolojik zorlama benzeri yöntemler ile değiştitilmiş normal insanların, yüksek potansiyel bekleyen bu tür araçları zorla kullanmalarını sağlamak da, değiştirilmiş pilotlar üzerinde çeşitli olumsuz sonuçlara sebep olmaktadır.

Bir Örnek – Gundam

Tüm bu konular üzerine, Mecha Anime dünyasından bir örnek vermek gerekirse, 1979’dan beri Anime dünyasında çok önemli yer edinmiş olan Gundam dizileri ve filmleri idealdir. Yoshiyuki Tomino’nun 1979’da yarattığı Gundam, onlarca dizi, film, yan seriler, çizgi-romanlar, modeller ve oyuncaklar ile 34 yıldır hep en popüler Anime dizilerinden biri olmuştur. Ayrıca Gundam Mecha Anime alt-türünde devrim yaratan bir eser olmuştur. Gundam’da mechaların ön plana çıkarılmasından çok, karakterlerin, grupların ve ulusların ilişkileri anlatılmış, mechalar ise daha çok birer savaş aracı olarak konumlandırılmıştır. Gundam dünyasının zengin hikayeleri içinde, teknoloji yine de büyük rol oynamaktadır; buna sebep olarak da, tarafların mütemadiyen savaşmaları ve Gundam evreninde çarpışmaların hiç bitmemesi gösterilebilir. Ordular hep düşmandan bir adım ileride olmak için yeni teknolojiler ve savaş araçları geliştirmektedir.

Gundam evrenindeki teknolojileri kısaca özetlersek:

– Yörünge Kolonileri
Yakın gelecek uzay teknolojilerinin en çok konuşulanlarından olan yörünge kolonileri, Gundam evreninde gerçekleştirilmiştir. Bu koloniler sadece Dünya’nın değil, Ay’ın ve diğer gezegenlerin de çevresinde, LaGrange denge noktalarında konumlandırılmıştır. “Side” adı verilen silindir şeklindeki bu kolonilerde milyonlarca insan yaşamakadır ve her ne kadar içlerinde bağımsız olanları da olsa, bu koloniler bir çok Gundam dizisinde taraflar arasındaki çarpışmaların odak noktaları olmaktadır. Hatta bazı Gundam eserlerinde, bu koloniler yörüngedeki denge noktalarından çıkartılıp dünyaya düşürülerek devasa bir silah olarak bile kullanılmıştır.

– Minovsky Parçacık Teknolojisi
Gundam evrenindeki en büyük taraflardan biri olan Zeon Prensliği’nin geliştirdiği en önemli teknolojilerden biri. Dr.Minovsky’nin hayata getirdiği bu teknolojide yeni bir tür atomaltı parçacık keşfedilmiş ve kontrol altına alınmıştır. Bu parçacıkların yönetimi ile radyo dalgaları ve radar gibi algılama teknolojileri engellenebilmektedir. Ayrıca bu teknoloji sayesinde çok güçlü ışın silahları ve Minovsky Füzyon Reaktörü üretilmiştir.

– Minovsky Füzyon Reaktörü
Minovsky teknolojisinin en yararlı yanlarından biri de, kompakt bir füzyon reaktörü üretilmesi olmuştur. Günümüzdeki füzyon reaktörleri denemelerinin en uç noktası olarak görülebilecek bu enerji kaynağı, ufak boyu sayesinde her türlü araç ve mechaya uygulanabilmektedir.

– Mobil Zırhlar
İngilizcesi “Mobile Suits” olan bu mecha’lar, Gundam evrenindeki en başarılı ürünlerden biridir ve stratejik olarak en çok kullanılan savaş aracıdır. Minovsky teknolojisi sayesinde gerçekleştirilebilen bu araçların içinde en güçlüleri de, Dünya Federasyonu’nun geliştirdiği Gundam tipi deneysel mecha’lardır.

– I-Field Teknolojisi
Minovsky teknolojisinin yan ürünlerinden biri olan I-Field teknolojisi, mechalar için modüler kalkan ve yakın dövüş silahların geliştirilmesinde kullanılmıştır. Bu şekilde oluşturulan kalkan sistemleri daha esnektir, modülerdir (mesela açılıp kapatılabilir ve enerji tasarrufu sağlanabilir) ama genelde enerji silahlarına karşı daha başarılıdır. Yine bu teknoloji ile kılıç ve balta gibi standart yakın dövüş silahları zırh kesici özelliğe sahip kılınabilir ve savaş alanında mechalara daha fazla yakın destek rolü verilmesini sağlayabilir.

– Gundamium Alaşımı
Daha önce bahsettiğimiz ileri teknoloji ürünü alaşımlardan olan Gundamium, ilk nesil Gundam mechalarının üretilmesini mümkün kılan ana materyallerden biridir. Bilinen metallerden çok daha dayanıklı ve esnek olan bu alaşım sayesinde, daha kuvvetli mecha’lar yapmak mümkün olmuştur. Ayrıca bu alaşım zırh ve çeşitli yedek parça üretiminde de kullanılmaktadır.

– 360 Derece Kokpit
Bazı Gundam dizilerinde, devasa mechaların zor olan kontrollerini biraz olsun kolaylaştırabilmek için, özel hazırlanmış kokpitler kullanılmaktadır. Bu kokpitler, açık olarak bakıldığında genelde uçak kokpitlerine benzemektdir; tek fark, uçak kokpitlerindeki gibi cam olmamasıdır. Mechalardaki kokpitler, pilot girip kapatıldığı zaman mechanın en ağır zırhlı bölümlerinden olan göğüs kısmının içine gömülmektedir. Böylece pilot olası zararlardan en üst seviyede korunabilmektedir. Kokipt kapatıldığı zaman, kokpitin iç duvarlarına gömülü ekranlar çalışmakta ve mecha dışındaki görüntüyü pilota kesintisiz şekilde vermektedir. Böylece pilot sanki kullandığı mecha şeffafmış gibi ve kendi gözleri ile dışarı bakıyormuşçasına etrafına hakim olabilmektedir. Pilotun görüş açısını büyük miktarda artırarak, çevreye hakimiyeti kolaylaştıran bu teknoloji  oldukça mantıklı bulunduğundan, Gundam dışında başka mecha anime dizilerinde de görülebilmektedir.
– Newtype Pilotları
“Side” kolonilerinde yaşayan insanlar, zamanla uzaydaki şartlara uyum sağlamayı öğrenmişlerdir ve nesilden nesile geçen bu uyum sağlama yeteneği sonuçta yepyeni bir insan ırkının oluşmasına yol açmıştır. Newtype denilen bu insan türü, Dünya’da yaşayanlara göre zihinsel ve fiziksel olarak farklı olmakla beraber, birçok noktada da daha üstün hale gemiştir. Newtype ırkından çıkan pilotlar da bu ırkın en iyi örnekleri olup, bazılarının üzerinde yeteneklerini geliştirici deneyler de yapıldığı bilinmektedir.

– Psycommu Kontrol Sistemi
Gundam evrenindeki bu yeni teknoloji, Newtype mecha pilotlarının araçları ile daha sıkı bir bağlantı kurmalarına ve böylece araçlarına hakimiyetlerinin çok gelişmesine yaramaktadır. Bir Newtype pilot, Psycommu sistemi ile donatılmış bir mecha kullandığı zaman, zihinsel olarak araç ile bağlantıya geçmekte; böylece normalde beden ile yapılabilecek hareketlerin refleks olarak yavaş olmasına karşın, zihinsel kontrol ile yapılan hareketlere mecha daha hızlı cevap vermekte ve aracın hızı ve manevra kabiliyeti artmaktadır.