Cyberpunk Nedir, Ne Değildir?

Cyberpunk diyince aklımıza Billy Idol tarafından 1993 yılında sürülen bir albüm gelebilir. Aynı şekilde GURPS tarafından üretilmiş bir RPG sistemi ya da R. Talsorian Games tarafından oluşturulmuş Cyberpunk 2020 RPG oyun sistemi de aklınıza gelebilir. Jullian Assange tarafından yazılan “Cypherpunk” kitabıyla karıştırılmasın, bu kelime türlerin kökeni kadar saf ve karışıklığın anlatıcısıdır.

“İleri teknoloji seviyesi ve düşük yaşam kalitesi” olarak özetleyebileceğimiz Cyberpunk ünlü ve karamsar bir bilimkurgu türüdür. Cyberpunk ismini, Bruce Bethke tarafından Amazing Science Fiction Stories dergisinin Kasım 1983 sayısına yazılan bir kısa hikayeden almaktadır. Bilgi teknolojisi ve sibernetik etkenlerin, sosyal hayatın çöküntüsü ile birleşmesi, kabulü ya da radikal değişiklikleri, punk kısmı ile birleştirilir.

Lawrence Person’ a göre Cyberpunk:

“Klasik Cyberpunk karakterleri; genel distopik geleceklerde toplumdan uzakta, günlük yaşamın hızlı teknolojik gelişmelerle sıkıştırıldığı, bilgisayarla işlenmiş bilgilerin her yerde bulunan ve insan bedenin değişikliğine saldıran veri alanları olduğu yerlerde yaşayan; farklılaştırılmış ve yabancılaştırılmış karakterlerdir.”

Cyberpunk içerisinde konusunun odağı çoğunlukla hackerlar, yapay zekalar ve mega şirketler arasındaki anlaşmazlık/gerilimdir. Bu yapı genellikle endüstriyel distopyalar halinde karşımıza çıkmıştır fakat yaratıcıları kontroldışı kültürel tahriki ve teknoloji kullanımını asla tahmin etmediler. Karamsarlığın gölgesinde yazılan bu kurguların çoğu size polisiye bir hikaye içerisinde ilerlediğinizi fark ettirir.

Cyberpunk dendiğinde akla ilk olarak William Gibson, Bruce Sterling, Pat Cadigan, Rudy Rucker ve John Shirley gelir.

80’lerden günümüze sinema, moda ve müzikte Cyberpunk akımı söz konusuydu. Zamanla yazılan içeriğin sinema sektörüne de adım atmasıyla asıl kırılım kitleler üzerinde gerçekleşti. Bilgisayar oyunlarında System Shock, Deus Ex, müzik grupları arasında Kraftwerk, The Prodigy, sinema sektöründeyse Blade Runner, Matrix, Equilibrium, Robocop, Terminator, Mad Max gibi yapımlar kültürün akışında önemli rol üstlenmiştir.

Yazarlar tarih içerisinde Cyberpunk içerisinde başladıkları macerayı bilimkurgu katmanına taşıyarak yeni konseptler türetmiştir. Steampunk, Biopunk ve Postcyberpunk zamanla ünlü yazarların etkisiyle kültüre nüfus olmuştur.

Cyberpunk, yapısı gereği acımasızlığın, çaresizliğin ortasına bırakır ana karakteri. Zayıflara yer yoktur yapı içinde. Silinip giderler. Bazen bir Zorro ya da Alex Murphy (Robocop) görebilirsiniz. Adaletin çekici üzerinize inerken, kendinizi sağlam bir yere alıp oradan savaş açarsınız üzerinize oynayanlara. Kimi zaman dışlanmış birisinizdir, ya da çok sevilen gözüküp arkasından türlü işler çevirilen, potansiyel düşme noktasındaki insan.

Yazının son kısmında size başlıklar altında çıkmış ünlü yapıtları listeleyeceğim. Size fikir vermesi açısından toparladığımız bir listedir bu, aklımıza gelmeyen yapıtlarda olabilir, atladığımız noktalar için şimdiden özrümüzü dileriz.

Cyberpunk Konseptli Video Oyunları

• Psychic City (1984)
• The Screamer (1985)
• Imitation City (1987)
• Hoshi wo Miru Hito (1987)
• Megami Tensei (1987)
• Neuromancer (1988)
• Snatcher (1988–1996)
• Flashback (1992)
• DreamWeb (1992)
• Shadowrun (SNES) (1993)
• Shadowrun (Sega) (1994)
• Shadowrun (2007)
• Shadowrun Returns (2013)
• Syndicate (1993)
• Syndicate Wars (1996)
• Syndicate (2012)
• Beneath a Steel Sky (1994)
• Burn:Cycle (1994)
• Delta V (1994)
• System Shock (1994)
• CyberMage: Darklight Awakening (1995)
• Johnny Mnemonic: The Interactive Action Movie (1995)
• Blade Runner (1997)
• Final Fantasy VII (1997)
• System Shock 2 (1999)
• Deus Ex (2000)
• Deus Ex: Invisible War (2003)
• Deus Ex: Human Revolution (2011)
• Metal Gear Solid 2: Sons of Liberty (2001)
• Uplink (2001)
• Neocron (2002)
• Enter the Matrix (2003)
• Dystopia (2005)
• System Rush (2005)
• Gemini Rue (2011)
• Hard Reset (2011)
• Remember Me (2013)
• Watch Dogs (2013)
• Shadowrun Returns (2013)
• Cyberpunk 2077 (Çıkış Tarihi Henüz Açıklanmadı)

Cyberpunk Temalı Gruplar / Sanatçılar

• Marilyn Manson
• Massive Attack
• Megaherz
• Rammstein
• Rob Zombie
• Nine Inch Nails
• KMFDM
• Laibach
• Hanzel und Gretyl
• Chiasm
• Dream Theater
• Deathstars
• Disturbed
• Godsmack
• Emigrate
• Guns ‘n Roses
• Gravity Kills
• Goldfrapp
• Junkie XL
• Lacrimosa
• Megadeth
• Pantera
• Eisheilig
• Combichrist
• Queensryche
• Slipknot
• Kraftwerk
• Prodigy
• Fear Factory
• Zeromancer
• Rage Against the Machine
• Daft Punk
• Pitchshifter
• Skillet
• Ayreon
• Die Krupps
• Richthofen
• Tool

Cyberpunk Temalı Filmler

• World on a Wire (1973)
• The Terminal Man (1974)
• Blade Runner (1982)
• Burst City (1982)
• Tron (1982)
• Tron: Legacy (2010)
• Brainstorm (1983)
• Overdrawn at the Memory Bank (1983)
• Videodrome (1983)
• RoboCop (1987)Robocop 2 (1990)
• Robocop 3 (1993
• Gunhed (1989)
• Circuitry Man (1990)
• Hardware (aka M.A.R.K. 13, 1990)
• Megaville (1990)
• Total Recall (1990)
• 964 Pinocchio (1990)
• Until the End of the World (1991)
• Freejack (1992)
• The Lawnmower Man (1992)
• The Lawnmower Man 2: Beyond Cyberspace (1996)
• Split Second (1992)
• Nemesis (1992)
• Cyborg 2 (1993)
• The City of Lost Children (1995)
• Hackers (1995)
• Johnny Mnemonic (1995)
• Judge Dredd (1995)
• Strange Days (1995)
• Omega Doom (1996)
• The Fifth Element (1997)
• Nirvana (1997)
• Deathline (aka Redline) (1997)
• Webmaster (1998)
• Andromedia (1998)
• Pi (1998)
• New Rose Hotel (1998)
• eXistenZ (1999)
• The Matrix (1999)The Matrix Reloaded (2003)
• The Matrix Revolutions (2003)
• The Thirteenth Floor (1999)
• Swordfish (2001)
• Avalon (2001)
• Electric Dragon 80.000 V (2001)
• I.K.U. (2001)
• Equilibrium (2002)
• Cypher (2002)
• Dead or Alive: Final (2002)
• Impostor (2002)
• Resurrection of the Little Match Girl (2002)
• All Tomorrow’s Parties (2003)
• Natural City (2003)
• Paycheck (2003)
• Avatar (2004)
• Immortal (2004)
• Paranoia 1.0 (aka One Point 0) (2004)
• A Scanner Darkly (2006)
• Chrysalis (2007)
• Eden Log (2007)
• Babylon A.D. (2008)
• The Gene Generation (2008)
• Sleep Dealer (2008)
• Tokyo Gore Police (2008)
• Surrogates (2009)
• Hardwired (2009)
• Repo Men (2010)

Cyberpunk Temalı Kitaplar

• Fahrenheit 451 – Ray Bradbury
• 1984 – George Orwell
• Alien – John Gilbert
• Işık Tanrısı – Roger Zelazny (Lord of Light)
• Alien Speedaway – Roger Zelazny
• The Annals of the Heechee – Fredric Pohl
• Otomatik Portakal – Anthony Burgess (A Clockwork Orange)
• Company Man – Joe Clifford Faust
• Computer Lib,Dream Machines – Ted Nelson
• Burning Chrome – William Gibson
• Matrix Avcısı – William Gibson (Neuromancer)
• Mona Lisa Overdrive – William Gibson 
• Sıfır Noktası – William Gibson (Count Zero)
• Idoru – William Gibson
• Johnny Mnemonic – William Gibson
• Cat’s Paw – Joan Vinge
• Androidler Elektrikli Koyun Düşlerler Mi ?/Blade Runner – Philip Kindred Dick (Do Androids Have of Electric Sheep) 
• Ender’in Oyunu – Orson Scott Card (Ender’s Game)
• Gravity’s Rainbow – Thomas Pynchon
• Schismatrix – Bruce Sterling
• Mirrorshades – Bruce Sterling
• The Artifical Kid – Bruce Sterling
• Island in The Net – Bruce Sterling
• şokdalgası Süvarisi – John Brunner (Shockwave Rider)
• Stands on Zanzibar – John Brunner
• Victim Prime – Robert Sheckley
• The Tenth Victim – Robert Sheckley 
• Hunter/Victim – Robert Sheckley
• Cuma – Robert Heinlein (Friday)
• Sleepwalker’s World – Gordon Dickson
• The Cybernetic World – V.L. Parsegian
• The Ophiuchi Hotline – John Varley
• Yıkıma Giden Adam – Alfred Bester (Demolished Man)
• Kaplan! Kaplan! – Alfred Bester (Tiger! Tiger!)
• The Iron Dream – Norman Spinrad
• Little Heroes – Norman Spinrad
• (1)Otherland: City of Golden Shadow – Tad Williams
• (2)Otherland: River of Blue Fire – Tad Williams
• (3)Otherland: Mountain of Black Glass – Tad Williams
• (4)Otherland: Sea of Silver Light – Tad Williams