Dungeons & Dragons 40 Yaşında!

Evet, Dungeons and Dragons dolu dolu koskoca 40 yılı devirdi!

1974 yılında dünya tarihinin en iyi oyunlarından olan; Gary Gygax ve Dave Arneson tarafından yaratılan ve o günden bugüne gelişimini hiç kesmemiş Dungeons and Dragons masaüstü oyunu, bu yıl 40.yıl dönümünü kutluyor. Dungeons and Dragons modern rol yapma oyunlarının ilki olmakla birlikte hâlâ dünyada en çok satan (ve satmaya da devam eden) ve oynanan FRP oyunu olma özelliğini taşıyor.

Oyun ilk çıktığında büyük sükse yaptığı için hemen benzer oyun sistemleri de yaratıldı ve tabii ki içlerinde pek çok başarılı oyun var onları es geçmemek gerekir (White Wolf, Pathfinder gibi) ancak hiç biri D&D büyük başarılar elde edememiştir.

İlk başta çok komplike olmayan kural sistemiyle 1974’te hayatına başlayan oyunumuz, 1977 yılında iki kola ayrıldı. Gene basit kurallardan oluşan ve herkesin rahatlıkla önceden çalışmadan oynayabileceği Dungeons and Dragons ve bir de daha ağır kurallar içeren daha karmaşık ama tabii ki daha eğlenceli ve dolu Advanced Dungeons and Dragons (AD&D). 1989 yılında ise çok büyük sükse yapan Advanced Dungeons and Dragons sisteminin ikinci edisyonu (AD&D 2nd Edition) yayınlandı ve oyun artık adını tüm dünyaya duyurmuş oldu.

Oyun popülerleştikçe ülkemizde de 90’lı yıllarda (maalesef!) epey sorun yaratan sosyal baskıyı da beraberinde getirdi. Oyunu oynayan kişilerin psikolojilerinin bozulduğu, gerçekle hayali ayırt edemediği hatta AD&D 1st Edition sisteminde geçen şeytan ve iblis gibi ırkların (devil ve demon) satanizmi yaydığı düşünceleri sıkça dile getiriliyordu. Pek çok cinayet vakası da doğrudan D&D rol yapma oyunlarıyla bağdaştırılıyordu. Hatta satanizmle ismi anılmasın diye AD&D 2nd Edition kitaplarında demon ve devil kelimeleri tamamiyle kaldırılmıştı. Bu konuyla ilgili, başrolünde Tom Hanks’in oynadığı 1982 yapımı Mazes and Monsters isimli bir film bile yapılmıştı.

D&D’nin teliflerini elinde bulunduran TSR şirketi 80’li yıllarda AD&D kuralları baz alınarak yaratılmış evrenlerini de piyasaya sunmaya başlamıştı. İlk başta tek tük romanlarla ve oyun modülleriyle adım adım ilerleyen bu evrenler, AD&D 2nd Edition’ın yayınlanmasıyla adeta patlama yaparak bizleri son derece keyifli romanlara ve oyun kitaplarına boğdu. Genellikle o evrenin coğrafyasını ya da sadece belirli yerlerde yaşayan bazı ırkların ve yaratıkların gündelik hayatlarını veya tanrılarını anlatan bu kural kitapları artık o kadar eğlenceli olmuştu ki oyuncular bazen oyun oynamayı unutup roman gibi bu kitapları okur hale gelmişti ( Özellikle Forgotten Realms’ın ünlü kaşifi Volo’nun kitapları ve Ravenloft’un gizemli doktoru Van Richten’in kitapları). Bu dünyalar; Greyhawk, Dragonlance (Ejderha Mızrağı), Forgotten Realms (Unutulmuş Diyarlar), Mystara, Spelljammer, Ravenloft, Dark Sun, Planescape, Birthright ve Eberron’du. Bu evrenlerin hepsinde en az birer adet En İyiler ödülü bulunmaktadır.

AD&D 2nd edition aynı zamanda 90’lı yıllarda çıkmış olan ve günümüzde bile çok sayıda aktif oyuncusu bulunan Baldur’s Gate ve Icewind Dale gibi oyunlarında oynanış mekaniğini oluşturan sistem olarak kullanılmıştır. Geçtiğimiz sene Baldur’s Gate: Enhanced Edition ve bu sene de Baldur’s Gate 2: Enhanced Edition adı altında yenilenmiş versiyonları çıkan Baldur’s Gate oyunlarının da ne kadar popüler olduğunu söylemeye gerek yok sanırım (yenilenmiş sürümler de AD&D 2nd Edition sistemini kullanmaktadır).

Ve sonunda 2003 yılında bomba gibi bir çıkış yaparak ve ismindeki Advanced ismini kaldırarak Dungeons and Dragons 3rd Edition sistemini çıkardı. 2nd Edition’a benzeyen ama bir o kadar da farklı olan bu sistem ise 2nd Edition’a göre çok daha karmaşık, daha ayrıntılı ama bir o kadar da eğlenceli hale gelmişti. Çok sayıda kural kitabı çıkarması ve her kitapta yepyeni ırklar, sınıflar, prestij sınıflar ve 100’lerce yeni büyü çıkıyor ve oyuncular aradıkları her türlü şeyi bu kitaplarda bulabiliyorlardı. Özellikle prestij sınıf olayı oyunların çoğundaki monotonluk sorununu bir yere kadar ortadan kaldırmayı başarmıştı. Prestij sınıflar, ilk kez 3rd Edition ile hayatımıza girdiler. Oyuncular sahip oldukları sınıfın daha özelleşmiş, belli alanlara kaymış hallerini oynayabilme fırsatı sunuyordu. Örneğin sürekli başka düzlemlere büyülü kapılar (portallar) aracılığıyla yolculuk eden veya özellikle ışınlanma (teleport) büyülerini sıkça kullanan ve bu alanda ilerlemek isteyen bir kişi için Manual of Planes kitabında çok sayıda prestij sınıf bulunmaktadır, aynı şekilde diğer tanrıların rahiplerinden bir farkı olmasını isteyen bir rahip, sadece kendi tanrısına özgü bir prestij sınıf alarak farkını ortaya koyabilmeye başladı. 2nd editionda bunun bir benzeri olarak class kitler kullanılıyordu ancak prestij sınıflar kadar ayrıntılı değildi.

2008 yılında çıkan D&D 4th Edition ise daha önce hiç olmadığı kadar büyük bir tartışma yarattı. Çünkü temelde birbirine benzeyen eski sistemleri tamamen bir kenara itip bambaşka bir sistem ortaya çıkarmışlardı. Eskiden büyücüler sıkı çalışıp gün içinde belli sayıda büyüler yapabilirken 4th Edition ile bazı sınıflar (örneğin Warlocklar) bazı büyüleri dinlenebildikleri sürece art arda yapabiliyorlardı. Doğal olarak bize fark ettirmeden mana sistemini dayatmaya çalışıyorlardı. Oyuncular da doğal olarak sinirlenmiş ve genel olarak “biz zaten yeterince video rol yapma oyunları oynuyoruz, D&D de aynı yola baş koyduysa ne anlamı kaldı orjinalliğinin?” yorumlar yapmaktaydı. Haklılardı; çünkü diğer sistemler en az 7-8 sene sürmesine rağmen 4th Edition daha yayınlanmasının 3. yılındayken D&D 5th Edition hazırlıklarına başlanmıştı. Ki bu senenin yaz aylarında D&D Next olarak anılan D&D 5th edition oyuncuların karşısına çıkmaya hazırlanıyor.

2013 senesinin başlarında Wizard of the Coast, 40.yılının şerefine, Gary Gygax’in anısına, 1974’te çıkmış olan ilk kural kitaplarını kutu halinde satışa çıkarmış ve elde dilen gelirin büyük kısmını Gary Gygax adına kurulan Vakıf’a bağışlamıştır.

İşte bu şekilde dolu dolu 40 yıl geçiren efsane oyunumuz emin adımlarla yoluna devam ediyor. Umarım daha nice 40 yıllara imza atarak dünyaya rol yapma oyunlarını sevdirmeye ve oynatmaya devam eder!

Dungeons & Dragons’ın tarihçesini merak ediyorsanız RPG Tarihçesi isimli yazımızı okumanızı öneririz.