Dune’a En Büyük Eleştiri Tolkien’den Geldi

Frank Herbert‘ın Dune eseri, edebiyat dünyasının en iyi bilimkurgu eserlerinden bir tanesi olmasına karşın J.R.R. Tolkien, Dune‘a dair düşünceleri oldukça eleştirel.

Frank Herbert’in Dune‘u, bilimkurgunun en etkili ve etkili edebiyat eserlerinden birisi. Hikayeyi çevreleyen politik, dini ve ekolojik temalar, nesiller boyu gelecekteki romanların şekillendirilmesine yardımcı oldu. Bununla birlikte, öncelikle kitleler için son derece önemli olarak görülse de, hikaye hakkında kendi keskin eleştirilere sahip olan önemli bir fantezi yazarı var: J.R.R. Tolkien.

Tolkien, bilindiği üzere dünyanın en meşhur markalarından birisi haline gelen Yüzüklerin Efendisi‘ni yaratmasıyla tanınır. Herbert gibi, Tolkien’in fantaziye katkısı, türün bugün hâlâ hissedilen şekillerde yeniden şekillenmesine yardımcı oldu. Bu anlamda her eserin taşıdığı önem nedeniyle Dune ve Yüzüklerin Efendisi arasında bir yakınlık aramak pek de yanlış olmaz.

1966’da Tolkien, John Bush adlı bir adama, Herbert’ın kitabının bir kopyasını almasıyla ilgili bir mektup yazdı. Fikri sorulduğunda Tolkien, Bush’a ne hissettiğine dair samimi ama açık sözlü bir açıklama yaptı. Mektuba göre Tolkien, bir yazarın benzer bir konuda çalışan bir başkası hakkında konuşmasını imkansız bulduğunu söyleyerek giriş yaptı. Daha sonra, “Aslında ben Dune’u içerdiği yoğunluktan ve fazla toplumsal ögeye değinmiş olmasından dolayı beğenmedim,” açıklamasını yaptı. Yazılarında resmi olarak kayda geçmiş bir yorum olmasa da, kitap hakkında ne hissettikleri konusunda yaptığı yorumdan ötürü pek de olumlama çıkarmamız mümkün değil gibi gözüküyor.

Bu mektubun ardından Tolkien, Herbert’ın kitabını neden bu kadar çok sevmediğini, en azından halka açık bir şekilde asla ayrıntılı olarak açıklamadı. Sonuç olarak, hikaye hakkındaki duyguları sadece tahmin edebiliriz. Ancak Tolkien’in gerçek dünya temalarıyla yaşayan, nefes alan dünyalar yaratma konusunda çok usta olduğu düşünülürse neden aynı derecede katmanlı bir şeyden hoşlanmadığı ise çok büyük bir merak konusu. Ayrıca Tolkien’in fikrine (şayet düşündüğümüz gibi olumsuz yönde ise) sahip insanların sayısının oldukça az olduğu görülüyor, Çünkü Dune ismi şöhretini ve cazibesini hala korumakta ve yeni filmi ile şöhretini perçinleyecek gibi gözüküyor.