Türkiye’de Çizgi Roman Yayıncılığına Kısa Bir Bakış

Türkiye’de ilk yayınlanan amerikan çizgi romanları (Lee Falk’ın yarattığı) Mandrake ve Kızılmaske (Phantom) ile Gordon’dur. Amerika’da yayınlanmaya başlandıktan çok kısa süre sonra Ülkemizde yayınlanmaya başlanmıştır. Ama yazımızın konusu genellikle Süper güçleri olan çizgi roman karakterleridir. Superman dergi formatında ilk kez 1958 yılında Ceylan yayınları tarafından Süpermen adı ile yayınlanmaya başlanmıştır.

Ekicigil Yayınları tarafından yine 1950’li yıllarda Kaptan marvel dergisi içinde yayınlanmıştır. Ceylan yayınları 1967’de ikinci kez Superman’i yayınlamaya başlamış bu seri ilk seriden daha büyük formatta yayınlanmıştır. 1960’lı yıllarda Doğan Kardeş dergisi içinde yine Superman maceraları yayınlanmıştır. 1974-1975 yıllarında Tay yayınları tarafından yayınlanan Kızılmaske dergisinde Superman dolgu malzemesi olarak yayınlanmıştır. Aynı şekilde 1967 yılında Batman’de Ceylan yayınları tarafından bir süre yayınlamıştır. Türkiye’deki çizgi romanların tarihi 1950’li yıllara dayanmaktadır. En yoğun şekilde ise 1980’den sonra yayınlanmaya başlanmıştır.

Ercan Arıklı

Yaman Çocuk: Ercan Arıklı yönetiminde büyük boy, renkli olarak 28 sayı yayınlanan Yaman Çocuk dergisinde Frankofon ve Çizgi romanlerden örnekler yayınlanmıştır. Çizgi romanlar’dan Hulk ve Thor renkli büyük boy olarak dergi içinde yer almıştır. Alfa Yayınları: Ali Recan tarafından kurulan Alfa yayınları bir dönem en fazla çizgi roman yayınlayan yayınevi konumundaydı. Ali Recan’ın vefat ettiği 2002 yılına kadar çizgi roman yayınlamayı sürdürdü. İlk yayınladığı çizgi roman Conan idi. Yayınladığı çizgi romanlar arasında Red Sonya, Kull, Vampirella, James Bond, Demir Adam, Korku, Uzay Yolu, Fantastik Dörtlü, Yüzbaşı Amerika, Rom, Silver Surfer (Marvel Yayınları tarafından yayınlanan sayıların cilt haline getirilmesi), Punisher, Thor’u sayabiliriz.

Ali Recan

Tek Ofset: Fasikül olarak 55 sayı Superman yayınlamıştır. Daha sonra bu fasiküllerin iadelerini birleştirip 19 adet cilt halinde Superman yayınlamıştır. Bilka Yayınları: Tek Ofset yönetimindeki ekip 1983 yılında Bilka yayınlarını kurarak Örümcek Adam’ın yayınına başladı. İlk önceleri orijinal filmler kullanılarak basılan çizgi romanlar, daha sonra aydınger ile kopyalanarak yayınlandı, okuyucudan tepki gelmesi üzerine orijinal dergiler fotokopi tekniği ile yayınlanmaya başlandı. 1983 yılında Örümcek Adam yayınına başlayan yayınevi 183 sayı Örümcek Adam ve 143 sayı Superman yayınlayarak Türkiye’de çizgi romanlar içinde kırılması zor bir rekora imza attı. Ayrıca 1 sayı Maskeli Kadın (Spider-woman) ve Renkli Büyük Boy Superman & Muhammed Ali ile Karşı Karşıya adlı albümü yayınladı. Örümcek Adam dergisinde Örümcek Adam maceraları dışında Superman ve Örümcek kadın, Hulk, Indiana Jones, Namor gibi Marvel kahramanlarının hikayelerine de yer verdi. Superman dergisi içinde ise JLA, Supergirl, Superboy, Batman’in maceraları da yer alıyordu. Marvel Yayınları; Ali Recan bir ara Alfa yayınlarından ayrılarak Adnan Kahveci’nin yanında danışman olarak çalıştı ve daha sonra 1988 yılında Marvel yayınlarını kurdu, fakat yayınevi sahibi çizgi romanların telifini veren Kesim Ajans olarak görünüyordu. 7 değişik Marvel çizgi romanı yayınladı. Dev Hulk 20 sayı ve bir özel sayı, Silver Surfer 14 sayı, Süper GIJoe yedi sayı, Barbar Kral Kull altı sayı, Iron man dört sayı ve yedi sayı Marvel (dergi içinde X-men ve Avengers’in maceraları yayınlandı.) adlı çizgi romanları yayınladı. Milliyet Yayınları: Beş sayı renkli orijinal boyutunda Star Wars, altı sayı The Mask, beş sayı Herkül çizgi romanları yayınladı. Ayrıca çocuklar için sekiz sayı Batman/Superman dergisi yayınladı. 2004 yılından beri yayınlanan ve hala yayını devam etmekte olan Spider-man Maceraları (Spider-man Adventures) adlı dergide ise çocuklar için Örümcek Adam maceraları çizgi roman olarak yayınlanmakta ve Örümcek Adam hikayelerinde yer alan karakterler tanıtılmaktadır. Cengiz Aynaz: 1995 ocak ayında korsan olarak Hulk, Batman, Star Trek ve A Takımı adlı 4 adet çizgi romanı renkli ve sadece 1 sayı yayınladı. Büyük Mavi Yayıncılık; Arka Bahçe yayıncılığın temellerinin atıldığı 1995 yılında Ahmet Kocaoğlu yönetimindeki Büyük mavi yayıncılık, Batman’i orijinal boyut ve renkte yayınlanmaya başladı. 15 sayı yayınlanan batman dergisinin yanı sıra bir sayı da Batman Forever film sayısı yayınlandı.

Dergi içinde Ahmet Kocaoğlu’nun yazılarından baskı adedi azaldıkça orantılı olarak satışların düşmesinden bahsederek günümüzde de sorun olan dağıtım sorunundan daha o günlerde bahsediyordu. Dergilerin okuyucu tarafından ilgi izlenmesinin başka bir nedeni ise Alfa yayınlarından sonra Okuyucu Mektuplarına yer vermesiydi. 1 Numara Yayıncılık: 1996 yılında Ahmet Kocaoğlu arkasına büyük medya kuruluşunu alarak bir anda Batman, Superman, Spider-man, X-Men sayıları peşi sıra yayınlanmaya başlandı. Ne yazık ki dergilerin yayınına 9 sayıda son verildi.

1997 yılında Jurassic Park: Kayıp Dünya film sayısı dört sayı, 1998 yılında Televizyon dizisi Zeyna’nın çizgi romanı altı sayı yayınlandı. Arka Bahçe yayıncılık 1998’den beri ülkemizde çizgi romanlar yayınlıyor. Bu güne kadar; Superman, Spider-man, Batman, Witchblade, Hulk, X-men, Dardevil, Wolverine, Punisher, Ultimate Spider-man, Ultimate X-Men, Ultimates, Sandman, Çizgi Roman Uyarlaması filmlerin; Film Özel Sayıları ve mini serilerin sayıları olmak üzere çeşitli formatlarda dergileri yayınlamış ve yayınlamaya devam ediyor. Mart 2004’den beri ise dergi şeklinde çizgi roman yayıncılığını bırakıp cilt şeklinde çizgi roman yayıncılığına geçmiş durumda. Son yıllarda ülkemizde yayınlanan çizgi romanların en incesinin 96 sayfa olması Türk okuyucusunu çok sayfalı çizgi romanlara yöneltmiş, genellikle İtalyan Çizgi Romanlarına (Fumetti) haz bu durum çizgi romanlar için de geçerli oldu.

Yayınevleri dışında Gazetelerde zaman zaman ek olarak çizgi roman verdiler, bunlara birkaç örnek; Tercüman Çocuk: 1981 yılında yayınladığı Yaz Neşesi adlı ekinin içinde Superman maceraları renkli olarak 20 sayı yayınlandı. Sabah Gazetesi: 1996 yılında 1 Numara yayıncılığın yayınladığı dergileri daha az sayfalı ve daha az kaliteli şekilde ek olarak verdi. Ayrıca renkli Iron Man fasikülleri de vermişti. Dinazor: Jurassic Park film sayısı 12 sayı, Korku Ülkesi 6 sayı ek olarak verdi. Bando: Batman maceralarını renkli ve küçük boy olarak ek olarak verdi. Daha sonra bu ekleri albüm olarak da yayınladı.

     Yunus Çengel