Fantastik Dünya Aksanı Neden İngiliz Aksanıdır?
Taht Oyunları ve Yüzüklerin Efendisi fantastik dünyalarda geçmekte, öyleyse neden herkes İngiliz aksanıyla konuşuyor?
Pek çok İngiliz Taht Oyunları’nı hiç duymamıştı.
Westeros adlı fantastik bir dünyada geçen çatışmalar ve taht entrikalarını anlatan hikaye ABD’deki HBO kanalının çok popüler bir dizisi olmuş durumda. Yapıma harcanan neredeyse sinema filmi büyüklüğündeki bütçeyi haklı çıkarırcasına dizinin ilk sezonunu milyonlarca kişi izledi. Dizinin başlamış olan ikinci sezonu Amerika’da İngiltere’dekinden daha da fazla ilgi uyandırmış durumda.
Fakat Amerikalı yazar George R.R. Martin‘in kitaplarından uyarlanan dizinin ana hedef kitlesi Amerikalı izleyiciler olmasına rağmen Taht Oyunları’na tamamen İngiliz aksanı egemen olmuş durumda. İngiliz aksanı aynı zamanda Yüzüklerin Efendisi ve Hobbit filmlerine de hakim durumda.
Bu durum İngiliz aksanını genellikle kötü adamların ya da tarihi dönem filmlerindeki üst tabakanın ağızlarından işitme klişesiyle çelişir durumda.
Neden İngiliz Aksanı?
New York Magazine ve Vulture.com’un televizyon eleştirmeni olan Matt Zoller Seitz şöyle diyor: “Bu durum fantastik edebiyat ve bilimkurgunun öylesine kökleşmiş bir parçası ki eğer o türdeki karakterler İngiliz aksanıyla konuşacak olmazlarsa şaşırırım. Fantastik bir diyarda her tür aksan olabilir, fakat İngiliz aksanı genel dil gibi.”
Seitz’ın iddiasına göre İngiliz aksanı izleyiciyi başka bir diyara götürmek için yeterince egzotik, ama aynı zamanda global bir izleyici kitlesi tarafından da anlaşılır düzeyde.
Amerikan eğlence endüstrisinde genel Orta Batı aksanı “normal” aksan olarak kabul görmekte. İngiliz aksanıysa “kafi miktarda bir farklılık” katıyor. Taht Oyunları’nın Amerikalı izleyicileri aynı zamanda tüm İngiliz Adaları’ndan farklı aksan çeşitlerini de işitmiş oluyorlar.
Fantastik dünyanın kuzeyinden olan kişiler genellikle Kuzey İngiliz veya İskoç aksanlarıyla konuşmaktalar. Dizinin ilk sezonunda Yorkshire’lı Sean Bean ve Mark Addy rollerini kendi aksanlarıyla canlandırdılar. Ayrıca İrlandaca’dan izler taşıyan karakterler de vardı.
İngiliz izleyiciler House ya da The Wire gibi Amerikan dizilerinde İngiliz aktörlerin Amerikan aksanıyla konuşmalarına alışkınlar. Fakat çoğu Kuzey İrlanda’da çekilmiş olan Taht Oyunları’nın baş karakterlerinden sadece biri Amerikalı bir aktör tarafından canlandırılmakta. O aktör Peter Dinklage. O da rolünü gösterişli bir İngiliz aksanıyla canlandırmayı tercih etmekte.
Entrikacı Tyrion Lannister’ı canlandıran New Jersey doğumlu Dinklage röportaj yaptığı Calgary Herald’a “New York’lu aksanı işe yaramaz.” diye açıklıyor. “Kulağa doğru gelmez.”
Taht Oyunları’nın İngiliz hayran sitesinin yöneticisi Stephen Tierney şöyle diyor: “Buz ve Ateşin Şarkısı kitap serisinin yaratıcısı Martin büyük oranda Orta Çağ Avrupa’sından ilham almış. Eğer kitapları okursanız ve karakterlerin seslerindeki tonlamaları işitirseniz onların Amerikalı gibi değil de İngiliz gibi konuştuklarını fark edersiniz. Cadılar ve büyücülerden ziyade karakterlere odaklanmış bir Orta Çağ fantastik destanı olduğu için yöresel İngiliz aksanı daha iyi işe yarıyor. Dizi kuzey ve güneyin bölünmüşlüğüne epey vurgu yapıyor. Kuzeydeki Stark Hanesi’nin çok daha güneydeki Lannister Hanesi’ne karşı verdiği mücadele etkileyici bir zıtlık yaratarak izleyicilerin kimin ne tarafta olduğunu anlamalarına yardımcı oluyor.”
İngilizce aksanı genel dil olarak kullanan sadece fantastik yapımlar değil. Spartacus’den HBO/BBC’nin Rome dizisine dek Antik Yunan veya Roma döneminde geçen yapımlarda izleyici gene İngiliz aksanı işitmeyi bekliyor. Joaquin Phoenix’in Gladiator filmindeki aksanı bunun klasik bir örneği.
Bazılarına göre fantastik diyarlardaki İngiliz aksanı istilasının basit bir açıklaması var: Kevin Costner. Robin Hood: Prince of Thieves filmi tam olarak fantastik tarzda bir yapım olmasa da Costner’ın oradaki Amerikan İngilizcesi aksanı öylesine uygunsuz ve tarihi ortamdan öylesine uzaktı ki gelecekteki tüm yönetmenler için bir ikaz niteliğindeydi.
George R.R. Martin’in söylediğine göre fantastik edebiyatın kökenleri Orta Çağ’a dayandığından İngiliz aksanı en iyi tercih. “Hikayeler bizim İngiltere ile özdeşleştirdiğimiz kaleler, lordlar, kılıçlar, şövalyeler ve diğer bir çok öğeyle dolu. Bu yüzden bu tercih doğal gözüküyor. Bu hikayeleri aşırı Güney Amerikalı aksanı olan bir grup aktörle çekmeye çalışmak epey zor olurdu.”
İngiltere’deki Taht Oyunları tabanlı hayran şovu Thronecast’in yapımcısı olan Dan Wright şöyle açıklamakta: “Kitapların yazarı George R.R. Martin’e Amerikalı Tolkien olarak hitap edildiğine göre neden bu yapım ABD’de Amerikalı ünlü aktörlerle çekilmedi? Bunu tamamen bir Amerikan ürünü gibi görebilirsiniz. Fakat aslında bu yapımın ilhamı ve temel aldığı şeyler büyük oranda İngiliz tarihine dayanıyor.”
Fakat Taht Oyunları kablolu bir kanalda yayınlanmakta. İngiliz aktörlerin ulusal kanallardaki yapımların baş rollerinde kendi aksanlarını kullanmasına izin verilmesine hâlâ daha uzun bir yol var.
Washington Post’un televizyon eleştirmeni Lisa de Moraes’e göre ABD kanalları yabancı aksanlarla konuşan karakterler konusunda isteksizler. “Fantastik dramlar ya da kostümlü dramlarda istisna yapacaklardır. Fakat geniş izleyici kitlelerini çekmek ve bu kitlelere cazip gelecek baş karakterler olması için İngiliz aktörlerin doğal aksanlarını kullanmalarına izin vermeyeceklerdir.”
Yazan: Hakan Buhurcu
