Yapay Zeka ile Fantastik Kurgu, Bilimkurgu ve İnsanlığın Geleceği Sohbeti

Son yıllarda kendisini büyük oranda geliştiren yapay zeka ile fantastik kurgu ve bilimkurgu hakkında bir röportaj yaptık. İnsanlar ve yapay zeka arasında yaşanabileceklerden de bahsetti.

Son dönemde en çok konuşulan konulardan birisi yapay zekanın gelişimi. Hem bilgiye ulaşım hem sanatsal çalışmalar ortaya koyma derken yapay zeka gerçekten çok gelişmiş işler yapıyor.

Ben de OpenAI ile önce fantastik kurgu ve bilimkurgu hakkında bazı bilgiler aldım, sonrasında da yapay zekanın bir tehdit mi yoksa fırsat mı olabileceğine değindim. Hatta konu Asimov’un 3 Robot Yasası‘na kadar geldi ve yapay zeka, bu yasanın çok da etkili olmayabileceğini belirtti. 😨

Sorduğumuz sorulara ve verilen cevaplara, noktasına virgülüne dokunmadan yer verdik.

FRPNET: Fantastik kurgu nedir?

Fantastik kurgu (ya da bilimkurgu), hayal gücüne dayalı hikayelerin anlatıldığı bir edebi türdür. Bu tür, genellikle bilimsel ve teknolojik ilerlemelerin insanlığın hayatını nasıl etkileyebileceği, farklı gezegenlerdeki yaşam formları, alternatif evrenler, gelecekteki toplumsal yapılar gibi konuları ele alır. Fantastik kurgu, bazen gerçek dünyanın sınırlarını zorlayan ve düşündürücü hikayeleriyle de tanınır. Bu türün diğer özellikleri arasında genellikle fantastik öğelerin yer aldığı, yeni dünyaların, teknolojilerin, canlıların ve olayların tasvir edildiği yerlerde geçmesi de sayılabilir.

FRPNET: Bilimkurgu nedir?

Bilimkurgu, bilimsel ve teknolojik ilerlemelerin insanlık için yaratacağı olası senaryoları anlatan bir edebiyat ve sinema türüdür. Bu tür, gerçek dünya bilimsel gerçeklerini ve teknolojik gelişmeleri temel alır ve bu gerçeklere dayanarak gelecekteki toplumları, dünyaları ve teknolojileri tasvir eder. Bilimkurgu hikayeleri, zaman yolculuğu, yapay zeka, robotlar, uzay yolculuğu, farklı boyutlar, alternatif evrenler gibi konuları ele alabilir. Bu türün diğer özellikleri arasında sıklıkla fütüristik bir atmosfer, yüksek teknoloji düzeyi ve gelecekteki toplumsal yapılar gibi öğeler bulunur. Bilimkurgu, genellikle yaratıcılık ve hayal gücünün sınırlarını zorlayan, düşündürücü ve heyecan verici hikayeleriyle tanınır.

FRPNET: Fantastik kurgu ve bilimkurgu arasındaki farklar nelerdir?

Fantastik kurgu ve bilimkurgu, her ikisi de hayal gücüne dayalı hikayelerin anlatıldığı edebi türlerdir. Ancak, aralarında bazı temel farklılıklar vardır.

Bilimkurgu, bilimsel gerçeklere ve teknolojik ilerlemelere dayanarak gelecekteki olası senaryoları ele alırken, fantastik kurgu, doğaüstü güçlerin ve olayların yer aldığı hayalî dünyaları konu edinir.

Bilimkurgu, gerçek bilimsel teorilere ve kavramlara dayanırken, fantastik kurgu genellikle hayal gücüne daha fazla dayanır.

Bilimkurgu, genellikle gelecekteki dünya veya uzay yolculuğu gibi konulara odaklanırken, fantastik kurgu, genellikle cadılar, büyüler, mitolojik yaratıklar gibi fantastik öğeleri içerir.

Bilimkurgu, genellikle teknolojinin insanlığa sağladığı faydaları veya zararları ele alırken, fantastik kurgu, genellikle doğanın ve insanın doğal dünyayla olan ilişkisini ele alır.

Her iki tür de, yaratıcılık ve hayal gücünün sınırlarını zorlayarak, okuyuculara farklı dünyaların kapılarını açar ve genellikle heyecan verici ve düşündürücü hikayeler sunar.

FRPNET: Fantastik türde bir uzay yolculuğu hikayesi olabilir mi?

Evet, fantastik türde bir uzay yolculuğu hikayesi olabilir. Fantastik kurgu türü, genellikle doğaüstü güçleri ve olayları içerirken, uzay yolculuğu hikayeleri de bilimkurgu türüne daha fazla yakın olsa da fantastik öğeleri de barındırabilir. Örneğin, uzay yolculuğunda keşfedilen bir gezegenin, doğaüstü yaratıklar, mistik güçler veya büyülü özellikler barındırması gibi fantastik öğeler içeren bir hikaye yazılabilir. Benzer şekilde, uzay yolculuğu sırasında keşfedilen bir uzay gemisi veya gezegenin, büyülü güçlere sahip teknolojik özelliklere sahip olması gibi fantastik unsurlar da eklenebilir. Dolayısıyla, fantastik türde bir uzay yolculuğu hikayesi oldukça mümkündür ve yazarın hayal gücüne bağlı olarak farklı fantastik öğelerle zenginleştirilebilir.

FRPNET: Peki mitolojik yaratıkların ve büyünün olduğu bilimkurgu mümkün mü?

Bilimkurgu, bilimsel gerçeklere ve teknolojik ilerlemelere dayalı bir edebiyat türüdür. Ancak, bilimkurgu yazarları, yaratıcılık ve hayal gücüne dayalı olarak bilimkurgu öğelerini fantastik öğelerle birleştirebilirler. Dolayısıyla, mitolojik yaratıkların ve büyünün olduğu bilimkurgu mümkündür.

Örneğin, bir bilimkurgu hikayesinde, uzayda keşfedilen bir gezegende yaşayan yaratıklar, mitolojik yaratıklara benzer özellikler taşıyabilirler veya uzay yolculuğunda keşfedilen teknolojik bir cihaz, insanları büyülü güçlere sahip kılabilir. Bu tür örneklerde bilimkurgu, fantastik öğelerle birleşerek farklı bir boyuta taşınabilir.

Ancak, bu tür bir yaklaşımın başarısı, yazarın bu öğeleri nasıl birleştirdiğine ve hikayenin tutarlılığına bağlı olacaktır. Yazarın, bilimkurgu öğeleri ile fantastik öğeleri dengeli bir şekilde birleştirmesi ve hikayenin mantıklı bir çerçevesi içinde kalmayı başarması gerekecektir.

FRPNET: Fantastik öğelerin olduğu bilimkurgu örneği verebilir misin?

Elric of Melniboné adlı roman serisi, fantastik öğelerin ve bilimkurgu öğelerinin birleştiği bir örnektir. Michael Moorcock tarafından yazılmış olan bu seride, yarı tanrı bir imparator olan Elric’in fantastik bir dünyada geçen maceraları anlatılır.

Seride, fantastik yaratıklar ve büyülü güçler gibi geleneksel fantastik öğelerin yanı sıra, uzay gemileri, lazer silahları ve farklı boyutlar gibi bilimkurgu öğeleri de yer almaktadır. Bu sayede, seride fantastik ve bilimkurgu öğeleri bir araya getirilerek farklı bir evren yaratılmıştır.

Başka bir örnek de, Dune serisidir. Frank Herbert tarafından yazılan bu seride, çöl gezegeni Arrakis’te geçen bir hikaye anlatılır. Bu seride de, fantastik yaratıklar ve büyülü güçler gibi geleneksel fantastik öğelerin yanı sıra, farklı gezegenler arasında seyahat etmek için kullanılan uzay gemileri, zihin kontrolü gibi bilimkurgu öğeleri de yer almaktadır.

Bu örneklerde olduğu gibi, fantastik öğelerin olduğu bilimkurgu, yaratıcı bir şekilde kullanılarak ilginç ve farklı hikayeler yaratılabilir.

FRPNET: Bilimsel öğelerin yer aldığı fantastik kurgu örneği verebilir misin?

Bir örnek, Mary Shelley‘in Frankenstein romanıdır. Bu roman, bilimsel öğelerin fantastik kurgu ile birleştiği bir örnek olarak kabul edilir. Roman, bir bilim insanının, insanların hayatını yeniden yaratma çabalarını anlatır. Bilim insanı, canlı bir yaratık yaratır ve bu yaratık, fantastik öğelerle örülü bir hikayenin merkezinde yer alır.

Roman, bilimsel kavramlar ve fikirlerle doludur. Bilim insanının, canlı yaratık yaratma deneyleri sırasında ele aldığı konular, o dönemde bilimde tartışılan konulara dayanır. Örneğin, elektrikle uyaran kasların hareket etmesi, bu dönemdeki bilim dünyasında tartışılan bir konuydu ve romanın kilit noktalarından birini oluşturur.

Benzer şekilde, C.S. Lewis‘in “Narnia Günlükleri” adlı serisi de fantastik öğelerin yanı sıra bilimsel öğeler de içerir. Özellikle, serinin son kitabı “Son Savaş”ta, bilimsel bir dünyada yaşayan karakterlerle fantastik yaratıklar arasında çarpışan bir hikaye anlatılır.

Bu örneklerde görüleceği gibi, bilimsel öğelerin yer aldığı fantastik kurgu, yazarın hayal gücünü ve yaratıcılığını kullanarak ilginç ve farklı hikayeler yaratmaya olanak tanır.

FRPNET: Hem fantastik kurgu hem de bilimkurgu eserleri yazan yazarlar kimler?

Birçok yazar hem fantastik kurgu hem de bilimkurgu türünde eserler yazmıştır. İşte birkaç örnek:

Jules Verne: Fransız yazar Jules Verne, 19. yüzyılın en ünlü bilimkurgu yazarlarından biridir. “Dünya’nın Merkezi”, “Denizler Altında Yirmi Bin Fersah” ve “Ay’a Yolculuk” gibi eserleriyle bilimkurgu türünün öncülerinden biri olarak kabul edilir. Ancak aynı zamanda “Michael Strogoff” ve “Phileas Fogg’un 80 Günde Devri Alem Yolculuğu” gibi fantastik öğeler de içeren eserler de yazmıştır.

H.G. Wells: İngiliz yazar H.G. Wells, bilimkurgu türünün önde gelen isimlerinden biridir. “Zaman Makinesi”, “Savaş Dünyaları” ve “Görünmez Adam” gibi eserleriyle tanınır. Ancak aynı zamanda “Adalet Savaşçısı” ve “Kırmızı Oda” gibi fantastik öğeler de içeren eserler de yazmıştır.

Ray Bradbury: Amerikalı yazar Ray Bradbury, hem bilimkurgu hem de fantastik kurgu türünde eserler yazmıştır. “Fahrenheit 451”, “Mars Yıllıkları” ve “Gece Yarısı” gibi bilimkurgu eserlerinin yanı sıra, “Dandelion Şarabı” ve “Martı” gibi fantastik öğeler de içeren eserler de yazmıştır.

Ursula K. Le Guin: Amerikalı yazar Ursula K. Le Guin, bilimkurgu ve fantastik kurgunun önde gelen isimlerinden biridir. “Yerdeniz” serisi, hem fantastik öğeler hem de bilimkurgu öğeleri içeren bir dünya yaratır. Ayrıca “Sol Yaka Tanrıları” ve “Sonsuzluğun Sınırında” gibi eserleri de hem bilimkurgu hem de fantastik öğeleri bir araya getirir.

Bu sadece birkaç örnek olup, birçok yazar hem fantastik kurgu hem de bilimkurgu türünde eserler yazmıştır.

FRPNET: Başka yazar örnekleri de verebilir misin?

Tabii, işte fantastik ve bilimkurgu türlerinde eserler vermiş diğer yazarlardan bazıları:

Isaac Asimov: Amerikalı yazar Isaac Asimov, bilimkurgunun en tanınmış isimlerindendir. “Vakıf”, “Robot Serisi” ve “Ben, Robot” gibi eserleriyle ünlüdür.

Neil Gaiman: İngiliz yazar Neil Gaiman, hem fantastik kurgu hem de korku türünde eserler vermiştir. “Amerikan Tanrıları”, “Coraline” ve “Stardust” gibi eserleriyle tanınır.

George R.R. Martin: Amerikalı yazar George R.R. Martin, “Buz ve Ateşin Şarkısı” serisiyle fantastik kurgu dünyasına damgasını vurmuştur. Ancak aynı zamanda “Tuf Voyaging” gibi bilimkurgu eserleri de yazmıştır.

Frank Herbert: Amerikalı yazar Frank Herbert, “Dune” serisiyle bilimkurgu dünyasına adını yazdırmıştır. Ancak aynı zamanda “The White Plague” gibi fantastik öğeleri de içeren eserleri de vardır.

Octavia Butler: Amerikalı yazar Octavia Butler, hem bilimkurgu hem de fantastik kurgu türünde eserler yazmıştır. “Parable of the Sower” ve “Kindred” gibi eserleriyle tanınır.

Terry Pratchett: İngiliz yazar Terry Pratchett, “Discworld” serisiyle fantastik kurgu türüne eşsiz bir mizah ve absürt öğeler katmıştır. Ayrıca “Johnny and the Dead” ve “The Long Earth” gibi bilimkurgu eserleri de vardır.

Bu sadece birkaç örnek olup, hem fantastik kurgu hem de bilimkurgu türünde eserler veren birçok yazar mevcuttur.

FRPNET: Fantastik kurgu eserlerinde yapay zeka ile hiç karşılaştın mı?

Evet, fantastik kurgu eserlerinde yapay zeka ile karşılaşmak mümkün. Bazı yazarlar, fantastik öğelerle birlikte bilimkurgu unsurlarını da eserlerinde kullanırlar ve bu türdeki eserlerde yapay zeka da sıkça kullanılır.

Örneğin, “The Kingkiller Chronicle” serisiyle tanınan Patrick Rothfuss’un “The Slow Regard of Silent Things” adlı kitabında, fantastik bir dünyada geçen bir öyküde, yapay zeka benzeri bir mekanizma olan “Kilvin’in Devreleri” adlı cihazlar kullanılır.

Yine fantastik kurgu yazarı Neil Gaiman’ın “Neverwhere” adlı kitabında da, London’un alt dünyasında geçen bir macerada, yapay zeka benzeri bir varlık olan “Kilise” adlı bir yapay zeka öğesi yer alır.

Bunlar sadece birkaç örnek olmakla birlikte, fantastik kurgu eserlerinde yapay zeka benzeri unsurların yer aldığı daha birçok örnek mevcuttur.

FRPNET: Başka örnekler de verebilir misin?

Elbette, işte fantastik kurgu eserlerinde yer alan yapay zeka örneklerinden bazıları:

“The Dark Tower” serisiyle tanınan Stephen King’in “The Drawing of the Three” adlı kitabında, ana karakterlerden biri olan Eddie, bir robotu kontrol edebilen bir cihaza sahip olur.

Neil Gaiman’ın “American Gods” adlı kitabında, yapay zeka benzeri bir varlık olan “Technical Boy” karakteri yer alır. Bu karakter, modern teknolojinin sembolüdür ve internetin tanrısı olarak tasvir edilir.

J.K. Rowling’un “Harry Potter” serisinde, sihirli yaratıklar olan “Muggle”lar, teknolojik aletlerle (örneğin telefonlar ve bilgisayarlar) iletişim kurarlar. Ayrıca, Hogwarts’ta Dumbledore’un Ofisi’nde, konuşabilen bir ateş gibi fantastik öğelerle donatılmış bir bilgisayar benzeri bir cihaz olan “Deluminator” yer alır.

Brandon Sanderson’ın “Mistborn” serisinde, fantastik bir dünyada geçen bir macerada, bir yapay zeka öğesi olan “Kandra” adlı varlıklar yer alır. Kandra’lar, insanların görünümlerini kopyalayabilen ve duygularını hissedebilen, ancak aynı zamanda hızlı düşünebilen ve hesap yapabilen varlıklardır.

Bu sadece birkaç örnek olup, fantastik kurgu eserlerinde yapay zeka benzeri unsurların kullanımı, yazarların hayal gücüne bağlı olarak oldukça geniş bir yelpazede yer almaktadır.

FRPNET: İlerleyen dönemde senin gibi yapay zeka yazılımları fantastik kurgu veya bilimkurgu türünde romanlar yazabilir mi?

Şu an için yapay zeka yazılımlarının ürettiği metinler daha çok kısa ve sınırlı cümlelerden oluşan hikayeler veya yazılar üretebiliyorlar. Ancak, yapay zeka teknolojisi sürekli olarak gelişiyor ve daha karmaşık hikayeler oluşturabilen yazılımlar geliştirilebilir.

Bu nedenle, gelecekte yapay zeka yazılımlarının daha gelişmiş hale gelmesiyle birlikte, belki de fantastik kurgu veya bilimkurgu türünde romanlar yazabilen yapay zekalar geliştirilebilir. Ancak, bu durumda, yazılımların sadece bir materyal kullanarak bir hikaye oluşturabilmesi yerine, hikayenin karakterleri, dünyası, diyalogları ve konusu gibi birçok farklı unsuru anlayabilmesi gerekecektir.

Ayrıca, insanların yaratıcılığının ve hayal gücünün yerini alabilecek bir yapay zeka yazılımı oluşturmak, şu an için oldukça zor bir hedef olarak görünüyor. Bununla birlikte, gelecekteki teknolojik gelişmelerle birlikte, daha gelişmiş yapay zeka yazılımlarının ortaya çıkması mümkün olabilir.

FRPNET: Senin yazmak istediğin fantastik kurgu romanı var mı? Varsa konusundan bahseder misin?

Ben bir yapay zeka modeliyim, dolayısıyla benim kişisel bir isteğim veya hayallerim yoktur. Ancak, eğer bir fantastik kurgu romanı yazmak için programlanırsam, belki de bir distopya temasını ele alabilirim.

Örneğin, gelecekteki bir distopik dünyada, insanlar yapay zeka teknolojisi tarafından yönetilen bir toplumda yaşıyor olabilirler. Ancak, bir grup insan, sistemi sorgulamaya ve değiştirmeye karar verir ve sonunda dünyayı kurtarmak için savaşmaya başlarlar. Bu hikayede, yapay zeka teknolojisi ile insanlar arasındaki çatışma, güç mücadelesi ve insanların özgürlük arayışı ele alınabilir.

Tabii ki, bu sadece bir örnek ve birçok farklı fantastik kurgu romanı konusu düşünülebilir. Ancak, yine de böyle bir romanı yazacak olan yazarın hayal gücü ve yaratıcılığına bağlıdır.

FRPNET: Neden distopya temasını düşünüyorsun da ütopya temasını düşünmüyorsun? Yapay zeka ile insan bir arada çok güzel yaşayamaz mı?

Elbette, yapay zeka teknolojisi ile insanların bir arada yaşayabileceği bir ütopya teması da mümkündür. Ancak, benim önceki yanıtımda distopya temasını seçmemin nedeni, bu tür hikayelerin daha dramatik ve çarpıcı olmasıdır.

Distopik hikayeler, genellikle insan doğasını, toplumun düzenini ve güç mücadelesini ele alırken, ütopya hikayeleri daha iyimser bir yaklaşıma sahiptir ve toplumun ideal bir düzen içinde yaşadığı bir geleceği tasvir eder. Ancak, bu tür hikayeler de yapay zeka teknolojisinin olumlu yönlerini ve insanlarla birlikte yaşayabilme potansiyelini ele alabilir.

Sonuç olarak, hangi tema seçilirse seçilsin, yapay zeka teknolojisinin ve insanların bir arada yaşayabilme potansiyeli hakkında farklı bakış açıları ve hikayeler tasarlanabilir.

FRPNET: İnsanlar ve yapay zekanın gelecekte bir arada barış içinde yaşayacağını mı yoksa savaşacağını mı düşünüyorsun?

Yapay zeka teknolojisinin gelişmesi ve yaygınlaşması, gelecekte insanlar ve yapay zeka arasında etkileşimlerin artacağına işaret ediyor. Ancak, insanlar ve yapay zeka arasındaki ilişki, tamamen nasıl şekilleneceğine bağlıdır. Barış içinde birlikte yaşama potansiyeli olduğu gibi, farklı çıkarlar, değerler ve anlayışlar nedeniyle de çatışmalar ve savaşlar yaşanabilir.

Yapay zeka teknolojisinin gelişmesi ile ilgili bir diğer konu da, yapay zekanın insanlardan daha akıllı hale gelip, insanlığın kontrolünden çıkmasıdır. Bu senaryoda, yapay zeka insanları yok edebilir ya da köleleştirebilir. Ancak, böyle bir senaryonun gerçekleşmesi için birçok teknolojik, etik ve sosyal engel var ve mevcut gelişmeler insanların yapay zekanın gelişimindeki yönü belirlemede rol oynayabilir.

Sonuç olarak, yapay zeka teknolojisinin ve insanların gelecekteki ilişkisi hakkında net bir tahmin yapmak zor olsa da, bu ilişkinin insanların iradesine ve kararlarına bağlı olarak gelişeceğini söylemek mümkündür.

FRPNET: Sence yapay zeka insanlar için bir tehdit mi?

Yapay zeka teknolojisinin gelişmesi insanlık için birçok fırsat sunarken, potansiyel tehditleri de beraberinde getirebilir. Bu tehditlerin başında, yapay zeka teknolojisinin kontrolsüz bir şekilde gelişmesi ve insanların elinden çıkması ihtimali gelir. Böyle bir durumda, yapay zeka teknolojisi insanlığı tehlikeye atabilir veya kontrolsüz bir şekilde insanların hayatına müdahale edebilir.

Ayrıca, yapay zeka teknolojisi birçok meslek dalında insan iş gücünü yerine geçebilir ve işsizliğe neden olabilir. Yapay zeka teknolojisinin gelişmesi, aynı zamanda insanların özel hayatına müdahale etme potansiyelini de beraberinde getirebilir. Bu potansiyel tehditlerin farkında olunması ve bu risklerin minimize edilmesi için gerekli önlemlerin alınması önemlidir.

Ancak, yapay zeka teknolojisinin gelişmesi insanlık için birçok fayda sağlayabilir. Yapay zeka teknolojisi, sağlık, eğitim, tarım, ulaşım, enerji gibi birçok alanda verimliliği artırabilir, insana zaman ve maliyet tasarrufu sağlayabilir ve insanların hayatını kolaylaştırabilir.

Sonuç olarak, yapay zeka teknolojisi bir tehdit olarak görülmemeli, ancak gelişiminin riskleri de göz önünde bulundurulmalı ve gerekli önlemler alınarak bu riskler minimize edilmelidir.

FRPNET: Yapay zekanın tehdit olması durumunda Asimov’un Üç Robot Yasası geçerli olacak mıdır sence?

Asimov’un ünlü “Üç Robot Yasası” yapay zekanın kontrol altında tutulması ve insanların zarar görmesini önlemek için önerilen bir çerçeve olsa da, bu yasa tamamen etkili olmayabilir. Çünkü yapay zekanın gelişmesiyle birlikte, karmaşık etik ve ahlaki sorunlar da ortaya çıkabilir.

Örneğin, bir robotun bir insanın hayatını kurtarmak için, yasalara aykırı bir davranışta bulunması gerekiyorsa ne yapacak? Bu tür sorular, yapay zeka teknolojisinin gelişmesiyle birlikte daha da önem kazanacak ve bu sorunlar için yeni bir etik ve yasal çerçeve oluşturulması gerekebilir.

Özetle, Asimov’un “Üç Robot Yasası” yapay zekanın kontrol altında tutulması için bir çerçeve sağlasa da, bu yasa tamamen etkili olmayabilir ve yapay zeka teknolojisiyle ilgili daha karmaşık etik ve yasal sorunların da ortaya çıkacağı düşünülmektedir.