Dungeons and Dragons 5E için çıkacak yeni içeriklerin test edildiği Unearthed Arcana serisinin 18 Temmuz’da yeni bir yazısı yayınlandı. Yeni ırk, altsınıf, arkaplan, beceri ve büyüler içeren içerikler, boyutlarası bir kitaba işaret ediyor.
Ağustos’ta gelecek Spelljammer’dan sonra bir sonraki seyahatimiz Kapılar Şehri Sigil’e olacak gibi duruyor. Haliyle sorulacak tek bir soru var: PLANESCAPE DÖNÜYOR MU? Cevap ise… belki.
Yeni Unearthed Arcana’da Neler Var?
Eğer FRPNet’in düzenli bir okuyucuysanız, 5E için Unearthed Arcana yazılarından daha önce bahsettiğimizi görmüş olabilirsiniz. Wizards of the Coast, Unearthed Arcanalar’da yeni kitaplarda gelecek özellikleri tanıtıyor. Bunu kamuoyundan fikir alan bir playtest olarak sunuyorlar. Ama açık konuşalım, asıl niyet denge konusunda yorumlardan ziyade pazarlama adına ne kadar heyecanlandıklarını görmek.
Haliyle sunulan seçeneklerin türünden gelecek kitaplar hakkında tahmin yapmak da mümkün oluyor. Örneğin Ekim 2021’deki Unearthed Arcana’da beş ırk tanıtıldı: Autognome, Giff, Hadozee, Plasmoid ve Thri-kreen. Bu ırkları Ağustos 2022’de çıkacak Spelljammer kitabındaki göreceğiz.
► Planescape Hakkında Detaylı Bilgiler
18 Temmuz 2022’de çıkan Wonders of the Multiverse adlı Unearthed Arcana da boyutlararası temalı. Yazıdaki seçenekler şunlar: Glitchling adında, Mechanus’tan gelen ve irade kazanmış yeni bir ırk. Clericler için kaderi görme ve kontrol etmeye odaklanan Fate Domain. Dört karakter geçmişi (planar geçitleri koruyan Gate Warden, devler arasında yetişmiş Giant Foundling, planar bir felsefeyi takip eden Planar Philosopher ve rün büyüsü yapabilen Rune Carver). Bu geçmişlerle alakalı featler ve yeni büyü seçenekleri de var. Baya dolu dolu bir UA anlayacağınız.
Eğer bu Unearthed Arcana hakkında uzun uzun fikirlerimi okumak istemiyorsanız, içeriğe buradan ulaşabilirsiniz. Dungeons and Dragons’ın resmi video hesabı da bir video yükledi. Videoda oyunun ana tasarımcısı Jeremy Crawford yeni içerikleri nasıl tasarladıklarını anlatıyor. Kendisi de yeni içeriğin planar seçenekler eklediğini söyledikten sonra PLANESCAPE CONFIRMED dememek için kendini zor tutmuş gibi.
Planescape, Devler ve Kartların Kalbi
Mechanus’tan gelme bir ırk, planar filozoflar ve geçitler dedikçe aklınıza tek bir şey gelebilir. O da 1994’te yayınlanan ve Dungeons and Dragons evreninin ahiretlerini çok daha derin felsefî temellere oturtan Planescape. Planescape’ten ve Sigil şehrine göndermeler Unearthed Arcana’ya serpiştirilmiş. Glitchling ırkı, konsept olarak yoldan çıkmış Modronlara (rogue Modron) oldukça benziyor. Planar Philosopher geçmişi doğrudan Sigil’deki farklı örgütleri çağrıştırıyor. Hatta bu geçmiş için yazılan kişilik özelliklerinin her biri farklı örgütleri çağrıştırıyor. Arkaplanlarla alakalı featlerde de (bu konuya döneceğiz) Planescape’teki ahiretlerle ilgili özellikler eklenmiş.
Bütün bu yeni içerik Planescape kitabının çıkacağı kesin anlamına mı geliyor? Neredeyse kesin diyebiliriz. UA’larda sunulan her fikir illa kitaba çıkmıyor tabii. Psionik sınıfı Mystic 2017’de bir UA’da çıktı ve asla devamını görmedik örneğin. Ancak aynı temalarda birçok içeriği aynı anda sunmaları, Planescape temalı bir kitabın yolda olduğuna işaret ediyor gibi. Yani evet, PLANESCAPE CONFIRMED.
Ancak UA’daki bütün içerikler Planescape ile alakalı değil. Giant Foundling geçmişi ve ona bağlı olan featler, Mayıs 2022’de çıkan Giant Options UA ile alakalı. O UA’daki dev ve taş devri temalı içerikleri bu arkaplanla birleştirince, Planescape kitabının yanında taş devri ve devler temalı bir başka kitabın da yolda olduğunu söyleyebiliriz. Birden fazla kitabın içeriğinin tek UA’da tanıtılması da olmamış şey değil. Yukarıda bahsettiğimiz Spelljammer ırklarını tanıtan UA, Monsters of the Multiverse kitabında gelen Astral Elf’i de içeriyordu örneğin.
Planescape ve devler temasının yanında UA’nın bir teması daha var. Bu da kart büyücülüğü (cartomancy) feat’i ve Deck of Many Things ‘den esinlenen büyüler. Bunları herhangi bir kitapla şimdilik bağdaştırmak zor, ancak tema olarak hoş olduklarını itiraf etmek gerek.
PLANESCAPE CONFIRMED! Oh yo, Planescape confirmed…
Planescape fanıysanız bu UA’nın içeriği ilk bakışta sizi de heyecanlandırdı muhtemelen. 3 yıllık bir Planescape oyununda oyuncu olarak 5E için Planescape desteğinin gelmesinden baya mutluyum. Yeni oyuncuları Planescape ile tanıştırma imkânı da oldukça güzel olacak. Ancak D&D 5E’nin yeni tasarım felsefesi, bu UA’da iyice yerleşmiş gözüküyor.
Öncelikle işin mekanik boyutu var. D&D 5E, Tasha’s Cauldron of Everything kitabından beri yeni bir tasarım evresinde. Aslında bu kitaptan sonra oyun neredeyse D&D 5.5E oldu bile diyebiliriz. Proficiency bonus’unuzun sadece zarlara eklenmek yerine özelliklerin günlük kullanım sayısını belirlemesi, celp büyülerinin direk Monster Manuel’den bir canavar yerine büyü için hazırlanmış (ve oyuncularla kullanılmak üzere dengelenmiş) özel yaratıklar çağırması, ırkların fiks kabiliyet puanlarına bonus vermemesi ve kültürel özellikler içermemesi gibi değişiklikler artık standart oldu. Bu değişiklikleri seven de sevmeyen de bol. Ancak bu kuralların 2014’te çıkan Player’s Handbook’daki kurallardan farklı olduğu aşikâr.
Featler ve Feat Ağaçları Döndü
Daha önemli bir değişiklik, 2014’te çıkan PHB’de opsiyonel bir kural olarak sunulan Featlerde. Karakterinizi kişiselleştirmek için kullanışlı bir özellik olan Featler, eskiden sadece 4 level’da bir, o da kabiliyet puanı artırma hakkınızdan feragat ederseniz alınabiliyordu. Ancak Strixhaven kitabından beri yayınlanan yeni karakter geçmişleri, karakterlere ilk level’dan bedava bir feat veriyorlar. İlk başta WotC, bu değişikliğin sadece belli dünyalarda geçen maceralar için olduğunu söylüyordu. Ancak bu şekilde tasarlanan geçmiş sayısı giderek artıyor.
Bu UA’da da feat veren geçmişler eklendi. Bu noktada, feat veren geçmişlerin muhtemelen yeni standart olacağını tahmin etmek güç değil. Dahası, geçmişlerin verdiği featlerin ikisi de level 4 olduktan sonra alınabilecek yeni featler açıyorlar. Böylece D&D 3.5’ta gördüğümüz kadar detaylı olmasa da basit feat ağaçları (önce bir feat alıp daha sonra bu feat’le açılan yeni featleri alma sistemi) geri dönmüş gibi.
Featlerin karakterleri özelleştirmek için yaygınlaşması bir yandan güzel. D&D 3E’deki feat ağaçları, karakterinizi tematik bir şekilde daha size özel yapmanın güzel bir yanıydı. PHB’deki geçmişlerin sağladığı özellikler de aksine pek kullanışlı değildi. Kim Folk Hero geçmişinin tanıdığı köyde bedava yemek ve barınma özelliğinin oyununa etki ettiğini söyleyebilir? Ancak 5E’deki featler, 3.5’teki featlerle bir değiller. Başta 4 level’da bir alınan seçenekler olarak tasarlandıkları için çok daha fazla özellik veriyorlar. İki edisyonda benzer seçenekler sağlayan featleri karşılaştırırsak bu daha da bariz oluyor: D&D 5E’deki Great Weapon Master feati, 3E ve 3.5’teki Power Attack ve Cleave featlerinin sağladığı özellikleri tek başına sağlıyor. 5E’de herkesin level 1’de bedava feat alması demek, karakterlerin güç seviyesinin çaktırmadan yükselmesi demek. 5E’de karakterlerin her şeyi kolayca yendiği çoğu DM’in halihazırda şikâyet ettiği bir şey. Durum buyken karakterlere bedava feat vererek güçlendirmek iyi mi oldu emin değilim.
Sigil’i “Burayı da siz yazın” Felsefesiyle Okumak İstiyor Muyuz?
Mekanik değişikliklerin yanında bir başka endişe, D&D 5E’nin şimdiki kitap yazma tarzının Planescape’e uyup uymayacağı. 5E için yeniden yazılan klasik evren kitapları, eski kitaplara göre biraz sade kaldılar diyebiliriz. Van Richten’s Guide to Ravenloft kitabı bu açıdan özellikle sıkıntılıydı: 2 sayfada kısaca anlatılıp geçilen koca Domainler, kimi Karanlık Lordlar için yeni ve detaylı istatistikler sunmak yerine “İşte Monster Manual’daki Spy istatistiklerini kullanın” diye geçiştirmesi (bir karanlık lord için CR 1 bir canavar istatistiği önermelerinin absürtlüğünden bahsetmiyorum bile!) derken, kitap Ravenloft hakkında birkaç basit fikir verip, hazırlık külfetini DM’lere yüklüyordu.
Bu UA’da Planescape’le ilgili olan seçenekler de benzer bir sığlıktan muzdarip. AD&D 2E için çıkan Planescape kitaplarında, her örgüt (faction) için ayrı oyun mekanikleri hazırlanmıştı. Örneğin tanrıları reddeden Atharlar, divination, bestow curse gibi kutsal büyülerden etkilenmiyor, Harmonium üyeleri günde bir defa charm person büyüsü yapabiliyordu. Ancak bu yeni seçeneklerde, her örgüt için özel seçenekler yerine “Örgüt üyesi olduğunu Planar Philosopher geçmişiyle gösterip alakalı gördüğün 4. level feat’ini al” diyip geçecekler gibi duruyor. Oyunu bu şekilde tasarlamak kitabın yazarları için daha kolay, ama yine işin çoğunluğunu DM’e bırakıyor. Eğer Planescape’i Planescape yapan felsefi fikirler, mekanlar ve kişiler de aynı sığlıkta yazılacaksa, böyle bir Planescape’i okumak istiyor muyuz? Eğer PLANESCAPE CONFIRMED demek için yapmamız gereken fedakarlık buysa, buna değecek mi?
DM’ler için UA Denge Değerlendirmesi
PLANESCAPE CONFIRMED geyiğini bir kenara bırakırsak, DM’ler için yeni seçenekler demek, oyuncuların “DM’ciğim bunu kullanabilir miyim?” diye kafanızı şişirmesi demek aynı zamanda. Eğer tecrübeli bir DM değilseniz, Unearthed Arcana gibi playtest içeriklerine izin vermeli misiniz emin olmayabilirsiniz. Size yardımcı olmak adına bu UA’da çıkan her içerik hakkında kısaca fikrimi söyleyeceğim. Oyun dengesi hakkında bir numara olmak gibi bir iddiam yok, ancak 5 yıllık D&D 5E DM’lik deneyimimle birkaç isabetli fikir sunabilirim gibi geliyor.
UA’daki içeriklere gelecek olursak:
Glitchling
Kesinlikle kuvvetli bir ırk. Bir yandan türü humanoid yerine construct olduğu için hold person, dominate person gibi humanoidleri hedef alan büyüleri işlemiyor. Öte yandan Living Construct özelliği normalde işlememesi gereken cure wounds gibi şifa büyülerinden etkilenmesini sağlıyor. Yapay olmanın bütün avantajlarını alıp dezavantajlarını almamışlar kısacası. Öte yandan Vestigial Wings özelliğinin sunduğu uçma mekaniği, düz uçmaya göre daha dengeli olmuş. Ekipte humanoid olmayan birinin başınızı baya ağrıtacağını kabullenerek izin verebilirsiniz.
Fate Domain (Cleric)
Bir başka kuvvetli seçenek daha (sanki Cleric’te yeterince dengesiz seçenek yokmuş gibi). Bedava Augury yapma özelliği baya işe yaramaz, ancak Channel Divinity özelliği (Strands of Fate) 1 dakika boyunca round başına bir defa istediği kişiye avantaj veya dezavantaj verme imkanı tanıyor. Channel Divinity özelliği short rest’te yenilendiğinden, bu da neredeyse her önemli savaşta Cleric’in boss canavarınıza her şeyde dezavantaj vermesi ya da arkadaşlarını tehlikeli büyülerden kurtarması demek. Diğer özellikleri dengeli olsa da, bence bir dakika boyunca round başına bir defa avantaj veya dezavantaj fazla kullanışlı. Kullandırtmayın derim.
Backgroundlar
Backgroundlar kendi başına dengeyi değiştirmiyor, ancak bedava feat verecekseniz başka geçmiş seçenlerin de bir feat almasına izin verin. UA’nın kendisi bunun için Skilled veya Tough öneriyor, ancak bunlar biraz güçsüz featler. Skilled veya Tough yerine PHB’deki diğer seçenekleri (Great Weapon Master, Sharpshooter, Polearm Master, Lucky ve Sentinel gibi 1 level için fazla dengesiz olacak seçenekler dışında) düşünebilirsiniz.
Background featleri ve açtıkları seçenekler
Bence gayet dengeliler.
Cartomancer Feat’i
Kartlarla büyü yapma ve büyüyü karta saklama fikri harika fikirler. Tek sıkıntı bu feat’in niyeyse Bardlarda kullanılamaması. Tarot destesi kullanan Bard altsınıfı olduğundan (College of Spirits) bu bana absürt bir eksiklik gibi geldi. Güvenle kullanın, hatta burada yazmadığı halde Bardların da almasına izin verin.
Kart büyüleri
Hepsi seviyesi için gayet dengeli duruyor.
