Open Game License, Wizards of the Coast’un 2000 yılında çıkardığı bir lisans sistemi. FRP sistemleri için açık kaynak koda benzer bir özgür kullanım imkânı sağlıyor. Open Game License; Pathfinder, Old School Essentials ve hatta FATE ve Gumshoe gibi birçok farklı oyun sisteminde kullanılıyor. Ancak Wizards’dan sızan bilgiler, bütün bu şirketleri sarsacak bir değişikliğe işaret ediyor.
Wizards, iddialara göre 13 Ocak’ta eski Open Game License’ı yürürlükten kaldırmayı planlıyor. Yerine daha sıkı ve telif ödemeleri içeren OGL v1.1’in geleceği de açıklandı. Sızıntılar ve gelen tepki sonrası bu değişikliğin uygulanıp uygulanmayacağı belirsiz.
OGL Nedir, Bundan Oyunculara Ne?
OGL, Wizards of the Coast D&D’nin haklarını satın aldıktan sonra geliştirdiği bir oyun lisansı. Lisans 2000 yılında, D&D 3E beraber çıktı. Lisansın en büyük faydası, edisyonun temel kurallarını herkese erişilebilir yapmaktı. Örneğin D&D 3.5 kurallarının bulunduğu siteler, Open Game License’ı kullanıyorlar. Normalde FRP içeriklerinin nereye kadar teliflenebildiği yasal olarak net bir çizgi değil. Ancak Open Game License, D&D için içerik üretmek isteyenlere, telifle uğraşmadan içerik üretme hakkı verdi. Tek koşul, D&D ile uyumluluktan reklam yapmamak ve Wizards’ın telifli birkaç oyuncağına dokunmamaktı. Bunlar Beholder, Illithid gibi ikonik canavarlar ve Greyhawk, Faerun gibi dünyalar olduğundan lisans oldukça cömert.
“Ben FRP kitabı çıkarmıyorum, bundan bana ne?” diyebilirsiniz. Ancak OGL, özünde hobideki herkes için fayda sağlayan bir lisans. Open Game License telif ödemeden içerik üretmeye imkân sağladı. Bu sayede son 20 yılda D&D ile uyumlu birçok içerik çıktı. Bu da hobiye girişin önünü açtı. Hatta hobi sayesinde para kazanıp bu hobiyi bir mesleğe çevirmeyi mümkün kıldı. Yeni kural yazmanın kolaylaşması, muhtemelen 2000’lerin başında rol yapma oyunlarının yaygınlaşmasında önemli bir rol oynadı.
OGL’de Ne Değişiyor?
OGL, D&D 3E, 3.5E ve 5E için aynı şartlarla devam etti. 4E bir istisnaydı, sebebine sonra geleceğiz. Wizards, Ağustos ayında OneD&D kod adlı yeni bir edisyonun 2024’te çıkaracağını duyurdu. Yeni edisyonun OGL v1.1 adında yeni bir lisansla geleceğini de söyledi. OGL’in geleceği hakkında sorular artınca, Wizards 21 Aralık’ta bir yazı yayınladı. Yazının ana fikri kısaca şuydu: “Halen ‘açık oyun’ (open gaming) konseptine bağlıyız. Ancak OGL v1.1 ile lisansın koşullarını netleştireceğiz. Böylece D&D’nin (NFT üreticileri gibi) farklı gruplar tarafından kötüye kullanılmasını önlemek istiyoruz.” Bu blog postu yayınlandığı sırada, OGL v1.1’in şartları daha netleşmemişti. Resmi duyurular bu yönde ilerlerkeni, Wizards büyük OGL kullanıcıları ile gizlilik sözleşmesi artında görüşmelere başladı. Bu süreçte tabi ki spekülasyon aldı başını gitti, ancak net bir haber gelmedi.
Ta ki bu haftaya kadar. Farklı kaynaklar, Wizards’ın yeni OGL planlarını sızdırdılar. Sızıntılara göre, Wizards sadece OneD&D’ye geçmek isteyen üreticiler için yeni bir lisans sunmakla kalmayacaktı. Yeni lisansta büyük değişikliklere gidiyorlardı. Hepsinden önemlisi, değişiklikler OGL v1.0a lisansıyla çıkan ve çıkacak bütün ürünleri kapsayacaktı. Sızıntıların doğruluğu daha netleşmemişti ki, Gizmodo’dan Linda Codega, OGL v1.1’in tam metnini ele geçirdi. 9000 kelimelik bütün metni analiz eden bir haber, Gizmodo’da yayınlandı. Haberde öne çıkan değişiklikler şöyle:
OGL Sadece Yazılı ve Elektronik Kitaplar İçin
OGL v1.0a, sadece oyun kuralları değil, her türlü içeriğe izin veren bir lisanstı. Tek koşul, çıkardığınız ürüne lisans metnini iliştirmek ve sizin içeriğinizin de açık kullanımına izin vermekti. Kısacası Wizards, “Eğer benim kurallarımla ürün basıyorsanız, sizin eklemeleriniz de herkese açık olmalı” şartı koymuştu. Ancak OGL v1.1, sadece oyun kurallarına yönelik basılı yayınlar ve elektronik PDF vb. metinleri içeriyor. Yani OGL v1.1 ile kendi bilgisayar oyununuzu, romanınızı hatta pandomim gösterinizi bile yapamıyorsunuz. Pandomim gösterisi, niyeyse Wizards’ın ismen yasakladığı maddelerden biri hatta. Neden özellikle OGL kullanan pandomimlere karşılar onu bilmiyorum.
Wizards Büyük OGL Ürünlerinden Telif Alacak
OGL v1.0a, açık bir lisans olarak Wizards’a hiçbir telif hakkı vermiyordu. Ancak OGL v1.1’i kullanmak için öncelikle lisanslı bir üretici olarak Wizards’a kayıt yaptırmanız gerekiyor. Daha sonra OGL’li ürünlerden yıllık 50.000$ (938.000 TL) ve fazla gelir elde eden üreticiler, gelirlerini Wizards’a bildirmekle yükümlü olacak. Yani Wizards, kendi lisansını kullanan rakiplerinin pazardaki durumunu takip edebilmeye başlayacak. Dahası, yıllık gelir 750.000$‘ı (14 Milyon TL) aşarsa, Wizards üreticiden telif almaya başlayacak. Bu telif, sadece 750.000$’dan doları aşan gelire uygulanıyor ve %25 oranında. Yüzde 25 oranına tek istisna, Kickstarter’dan gelen gelirler. Kickstarter, kullanıcılarının telif yükünü azaltmak adına Wizards’la bir anlaşma yapmış. Bu nedenle Kickstarter’da telif oranı %20’ye çekiliyor. Bu telifin kâr değil gelir üzerinden olduğunun da dikkatini çekelim. 750.000$’ı aşan ama zarar eden bir Kickstarter kampanyası yaptınız diyelim. Yine de Wizards’a %20 telif borçlusunuz.
%20-25 Telif Ne Kadar Ciddi?
Bu rakamlar ilk bakışta çok abartı gelmiyor. Wizards’ın, Open Game License çıktığından beri kaçırdığı gelir kapısından rahatsız olduğu da bir sır değil. Ancak yine de %25 gibi bir rakamın ne kadar abartı olduğunu şöyle bir örnekle göstereyim. Ünlü D&D Youtuber’ı Matt Colville’in şirketi MCDM, bu sene OGL v1.0a ile Flee! Mortals adında bir canavar kitabı olarak çıkarıyor. Bu kitabın Kickstarter’ından 2.084.117$ gelir kazandılar. Eğer MCDM bu kitabı OGL v1.1 altında çıkarsaydı, 750.000$ aşan 1.334.117$ geliri telife tabi tutulacaktı. Bu durumda, MCDM’in Wizards’a 266.823 Dolar (yaklaşık 5 Milyon TL!) telif ödemesi gerekecekti.
MCDM gibi büyük firmalar, böyle bir telif ödemekte beis görmeyebilir. Yine de, oyun kitapları kar marjlarının oldukça ince olduğu bir sektör. Bu sektörde %20 ila 25 arasında bir telif, özellikle küçük üreticiler için sıkıntı çıkaracaktır. Bu sıkıntı, sadece ABD’deki firmalar için de geçerli değil. Türk FRP yayıncısı Dream Realm Storytellers, 2022’de OGL lisanslı Bloodpunk’ın Kickstarter’ından 249.707$ gelir elde etti. OGL v1.1 şu an uygulamada olsa, Türkiye’den DRS’in Wizards’a yıllık gelirini raporlamaya başlaması gerekecekti. Olur da DRS’in bir Kickstarter’ı 750.000$’ı aşarsa Wizards’a dolar cinsinden ödemeleri gerekecek telifi siz düşünün!
Eski OGL Artık Kullanılamayacak
Birçok yayıncı, Wizards’ın OneD&D için yeni bir lisans çıkarmasını dert etmiyordu. Ancak Wizards, D&D 3E/3.5E ve 5E için geçerli olan OGL v1.0a’yı da iptal etmeyi planlıyor.
Bu değişiklik FRP camiasında şok etkisi yarattı. Çünkü OGL v1.0a lisansı, ebedi (perpetual) bir lisans olarak yazıldı. Hatta Wizards’ın 2004 yılında sitesine koyduğu OGL için Sıkça Sorulan Sorular köşesinde, Wizards gelecekte lisansı değiştirse bile kullanıcıların eski OGL lisansını kullanmaya devam edebileceği yazıyor. Ancak Hasbro’nun avukatları, bu sözü artık tutmak zorunda olmadıklarına karar vermiş olmalı. Wizards, OGL v1.1 ile OGL v1.0a’yı geçersiz (unauthorised) bir lisans olarak ilan edeceğini söyledi. Bu durumda yayıncıların OGL v1.0a ile yeni içerik üretmesi mümkün olmayacak.
Wizards, OGL’i İptal Etme Hakkını Saklı Tutuyor
OGL v1.0a süresiz ve geri çekilemeyen bir lisanstı. Ancak OGL v1.1 ile Wizards, bir gün OGL lisansını geri çekme hakkını saklı tutuyor. Verdikleri tek güvence, böyle bir yola giderlerse lisansın geri çekileceğini 30 gün önceden bildirecekleri. Örneğin OGL v1.1’i kullanarak OneD&D ile uyumlu bir kitap çıkardınız diyelim. Geliriniz 50.000 ve 750.000 Dolara ulaştığında Wizards’a gelirinizi raportlayıp telif verdiniz. İçeriğiniz sadece kitap olarak kaldı. Yani güzel bir film veya pandomim performansı da yapamadınız. Sonra yıl 2029 oldu ve Wizards D&D Series X’i duyurdu. Üstüne, bu edisyon için OGL v1.2’yi çıkardılar ve OGL v1.1’i sonlandıracaklarını duyurdular. Bu durumda artık eski kitabınızı hiçbir şekilde yayınlama hakkınız kalmayacak. Ne kadar açık bir lisans, değil mi?
Mesele NFT Engellemek Değil Pathfinder’ı Dövmek mi?
Bu değişikliklerin OGL’i kökten değiştirdiğini söyleyebiliriz. OGL v1.1, ismen hala “açık”. Ama lisansta ne tür içerik üretebildiğiniz kısıtlı. Eğer Wizards’ın dikkatine girecek kadar gelir kazanırsanız pastadan onlara da dilim vermeniz gerekiyor. Dahası, süresiz olacağı sözü verilen eski lisans da elinizden zorla alınıyor. Bu durumda OGL v1.1 hiç de açık görünmüyor. Peki Wizards’a OGL’i kullanan herkesi kızdırmayı göze aldırtan sebep ne?
Wizards, resmi yazısında D&D NFT’leri çıkartan dolandırıcıları engellemek gibi daha iyi niyetli sebepler sunuyor. Ama asıl düşündükleri muhtemelen yeni bir Pathfinder vakası yaşanmasını önlemek. Wizards, D&D 4E’ye geçerken de OGL’den kurtulmaya çalıştı. Ancak o zamanlar Wizards dahil bütün camia lisansın ebedi olduğunda hemfikirdi. Bu nedenle Wizards, 4E ile beraber OGL’i kaldırmak yerine Game System License (GSL) adında, şartları OGL v1.1’e benzeyen bir lisans çıkardı. Ancak GSL, neredeyse hiçbir üretici tarafından tercih edilmediği gibi, Paizo OGL’i kullanarak D&D’nin en büyük rakibi Pathfinder’ı yarattı ve 4E’den kaçan D&D fanlarını yanına aldı. Wizards, belli ki D&D’nin temel kurallarının onlarla rekabet edecek yeni bir ürün için kullanılmasını istemiyor.
Wizards, Microsoft İş Modeline mi Geçiyor?
Elbette, Open Game License’ta bu kadar dramatik bir değişikliğe gitmesinde çok daha köklü bir sebep daha var: Wizards’ın yeni gelir kapıları araması. Hasbro’nun 2022 sonu hissedar toplantılarında, D&D’yi “milyar dolarlık bir marka” haline getirme planları açıklandı. Dahası, hissedarlar, D&D’nin “olması gerekenden az gelir sağladığını” belirtmiş, Wizards, OneD&D ile beraber D&D’de “yeni gelir kapıları” arayacaklarını söylemişti. Ayrıca geçen aylarda D&D ekibinde büyük değişiklikler yaşandı. D&D’nin başı ve D&D için TSR günlerinden beri çalışan Ray Winninger, Ekim ayında Wizards’dan ayrıldı. Yerine eski Microsoft çalışanı Dan Rawson, Wizards başkan yardımcısı olarak geldi. Wizards’ın en tepesinde yine bir eski Microsoft çalışanı olan Cynthia Williams’ın olduğunu düşünürsek, yeni yöneticiler D&D’yi fan topluluğu ile varolan bir hobi ürünü yerine aylık abonelikler ve paralı uygulamalarla kullanıcıların sağıldığı bir “çevrimiçi hizmet”e (live service) çevirmek istiyor gibi. OGL ile oyun kurallarının herkese açık olması, bu hedefle çelişeceğinden ebedi olması gereken lisansı kapatmak istiyorlar.
Konu Nasıl FATE’e Geldi?
Wizards’ın OneD&D ve hatta 5E için çıkan ürünleri kısıtlamak veya pastadan pay istemesi, üzücü olsa da beklenen bir şeydi. OGL v1.0a’nın kalıcı olarak geçersiz hale gelmesi ise, bütün FRP camiasını, hatta açık kaynak yazılım gibi farklı sektörleri bile etkilemesi muhtemel bir değişiklik. Sıkıntı, OGL’in bir lisans sürümünün, tek bir kararla geçersiz kılınmasının yaratacağı sorunlar.
OGL, sadece D&D ile uyumlu ek içerikler (maceralar, yan kurallar vb.) için kullanılmıyordu. Wizards, 2000 yılında OGL’i çıkartırken, lisansı bütün sektörün kullanabileceği bir açık lisans olarak tanıtmıştı. Bu nedenle D&D ile alakası olmayan birçok ürün, kendi içeriklerini açmak adına OGL ile yayınlandı. FATE ve Gumshoe gibi D&D’den tamamen bağımsız sistemler, üçüncü tarafların ek içerik çıkarabilmeleri için oyunlarını OGL v1.0a ile çıkardılar. OGL v1.1 çıktığında bu sistemlere ne olacak? En iyi ihtimalle, FATE veya Gumshoe gibi sistemler için OGL ile içerik üretmek legal olarak artık mümkün olmayacak gibi duruyor. Ancak bu sistemler, OGL dışında Creative Commons lisansı ile içerik üretimine de izin verdiği için, çok büyük bir sıkıntı olduğu söylenemez.
D&D Klonları Tehlikede
Eğer OGL v1.0a tamamen kullanımdan kaldırılırsa, Pathfinder gibi D&D ile rekabet eden ve sadece OGL v1.0a üzerinden çıkan ürünler büyük sıkıntıya girecek. Pathfinder’ın kuralları D&D 3.5’e dayandığından, bütün Pathfinder kitapları OGL v1.0a ile çıkıyordu. Eğer OGL v1.1 çıktıktan sonra OGL v1.0a’nın kullanılması mümkün olmayacaksa, Paizo aniden gelecek kitapları için gerekli lisansı kaybetmiş olacak. Böyle bir durumda ellerindeki tek seçenek ise OGL v1.1’i kabul edip Wizards’a telif vermeye başlamak olur.
Paizo büyük bir şirket olarak çok sıkıntı yaşamayacaktır. Ancak Wizards’ın terk ettiği eski D&D sürümlerini canlandıran Old School Renaissance (OSR) oyunları da büyük tehlike altında. Old School Essentials, Labyrinth Lord ve OSRIC gibi sistemler, TSR dönemi D&D kurallarını OGL lisansıyla yayınlayabildiler. 2008 yılından beri OSR camiası oldukça canlı bir nişe dönüştü. Öyle ki, D&D 5E tasarlanırken Wizards, OSR camiasından kilit isimlerle beraber çalıştı. Ancak OGL v1.0a’nın kaldırılmasıyla beraber, yeni OSR kitapları yayınlamak için tek yol Wizards’a telif vermek olacak. Herkesin bağımsız küçük yayıncılar olduğu OSR camiasında bu neredeyse imkansız.
Paniğe Mahal Yok?
Ancak herkes OGL v1.0a’nın sıkıntıda olduğunu düşünmüyor. MCDM, 5 Ocak’ta Discordlarından yayınladıkları bir mesajda şunu söyledi. “MCDM, aldığı hukuki danışmanlık sonrasında OGL hakkındaki gelişmelerin Flee! Mortals’ı geliştirmemize etki etmediği sonucuna ulaştı.” Bu da demektir ki, büyük firmaların bazıları OGL v1.0a’nın kaldırılabileceğini düşünmüyorlar. Veya OGL v1.0a kaldırılırsa bile kısa vadede kendilerini güvende hissediyorlar.
Öte yandan birçok OGL kullanan Kickstarter ve Griffon’s Saddlebag gibi D&D 5E için homebrew içerik üreten oluşumlar, OGL’in durumu netleşene kadar işlerini askıya almaya karar verdiler. Bazı küçük üreticiler, Wizards’la davalık olma riskine hiç girmemek adına artık D&D için içerik üretmeyeceklerini bile açıkladılar: Örneğin Underground Oracle Publishing adlı bir içerik üreticisi, yeni OGL karşısında risk almamak adına bütün içeriklerini sistemsiz ya da Cypher sistemiyle yayınlayacağını açıkladı.
Şimdi Ne Olacak?
Açık konuşmak gerekirse kimse emin değil. Sızdırılan bilgilere göre, Wizards aslında OGL v1.1’i 4 Ocak tarihinde duyurup, üçüncü taraf üreticilere OGL v1.1’e geçmek için 13 Ocak’a kadar süre verecekmiş. Bütün iş modelini değiştirecek bir lisans değişikliği için bir hafta ne kadar makul bir bekleme süresi, bunu sizin takdirinize bırakıyorum. Ancak belli ki bu olmadı, ve şimdi top Wizards’ta. Gelen tepkileri dinleyip OGL v1.1 konusunda geri adım mı atacaklar, yoksa D&D’den sağabilecekleri bütün parayı sağmada kararlı kalıp OGL v1.1’i sızdığı haliyle mi yayınlayacaklar bilmiyoruz. Bazı kaynaklar, sızan lisansın Aralık ayından bir taslak olduğunu, yayınlanacak resmi versiyonun OGL v1.0a’yı iptal etmeyeceğini, sadece OGL v1.1’e geçen üreticileri OGL v1.0a’yı bırakmaya zorlayacağını, ancak OGL v1.1’e geçmeyen üreticilere dokunmayacağını söylüyorlar.
Bu konu hakkında, Türkiye’de OGL ile içerik üreten bir grup olan Dream Realm Storytellers‘a da ulaştık. DRS, şu anda konu hakkında bir yorum yapamadıklarını, kendilerinin de OGL v1.1 hakkında durumun netleşmesini beklediklerini söyledi.
Eğer Wizards, 2000 yılında asla değiştirmeyeceklerini söz vererek çıkardıkları OGL v1.0a’yı kaldırırsa, FRP endüstrisinin kalıcı şekilde değişeceği kesin. Bir daha kimse Wizards’ın sözüne güvenip onlarla çalışmak istemeyecektir. OGL ile ücretsiz erişime açık oyun sayısı azalacağından, sektörün 90’lardaki gibi küçük ve birbirinden kopuk oyunlara dağılması da muhtemel. Belki ikinci bir GSL fiyaskosu olur. OGL v1.1’i kimse kullanmayıp OneD&D çökerse, Wizards 7E ile tekrar OGL’e geri dönebilir. Belki de eski Microsoft çalışanları haklıdır. FRP oyuncularının aylık abonelikler ve paralı lisansları dert etmeyebilir. Ancak ne olursa olsun, FRP camiasını eskisine göre daha kapalı ve daha kötü günler bekliyor.
