DiskDünya Hangi Sırayla Okunmalı?

27 Temmuz 2024 - 18:19

0 6 dakika okuma süresi

Diskdünya okuma sırası karşınızda! Artık “Abi ben seri tamamlanmadan başlayamıyorum” ya da “Çeviri kötüyse hiç okuyamıyorum” gibi bir bahaneniz yok. Gelin konuşalım hele hangi romandan başlıyorsunuz DiskDünya serisine. İşte Diskdünya okuma listesi.

Diskdünya serisi 41 kitaptan oluşuyor. Daha önce hiç Diskdünya romanı okumamışlar için 41 çok büyük bir sayı. Fakat bir kere adımınızı attığınızda bu maceraya 41 kitabın hakikaten çok az olduğunu hissedeceksiniz.

İşin güzel yanı, Diskdünya romanları arka arkaya devam eden hikayeler anlatmıyorlar. Çoğu kitap bu dünyada yaşanan bir gelişmeyi bizlere aktarıyor ve anlatacağını tek kitapta anlatıp bitiriyor. Bu yüzden bir kitap alıp okudunuz diye kalan 40 kitabı da okumak zorunda hissetmeyeceksiniz. Bu maceraya atılmak için bu yola başkoymuş gibi hissetmenize gerek yok.

Üstelik Diskdünya serisi 7 altseri ve bir bağımsız kitaptan oluşuyor. Yani tüm seriye niyetlenmeden önce kendinize uygun bir altseri seçip onunla başlamak da yerinde olacaktır. Gelin anlatalım size de keşfedelim hangi alt seri size en uygun olanıymış…

Nedir Bu DiskDünya?

Diskdünya disk olmayan dünya çapında en çok okunan fantastik serilerden biridir. Ne yazık ki ülkemizde Terry Pratchett yurtdışında gördüğü kadar ilgi görmüyor. Halbuki çok da ülkemizin gündemini dürtecek şeyler anlatmış zamanında. Despot liderler ve yalnızca kendi cebini düşünen yöneticiler bize tanıdık hissettiren elementlerin çok minicik bir parçası.

DiskDünya barbarların, hanların, suikastçilerin, hırsızların, bekçilerin, büyücülerin, cadıların, farelerin, zombilerin ve hatta nedense toplu iğnelerin cirit attığı tepsi şeklinde bir dünya. Bu dünyada yaşayıp da tanrıların varlığına inanmamak pek mümkün değil. Zira tanrıların varlığına dair herhangi bir şüphesi olan bir Diskdünya sakini gidip tanrıların mesken edindiği dağa bir göz atabilir.

Tanrılar bu şekilde dikizlenmeyi dert edebilir de etmeyebilir de. Mesela çekmecelere sıkışan eşyaların tanrısı dikizlenmeyi dert edebilecek birine benziyor.

Seri bize fantastik edebiyat klişelerini komediyle harmanlayarak sunuyor. Fakat bu sunumda bizi en çok etkileyen şey karakterlerin sahiciliği. Nitekim Diskdünya’daki her bir karakterde az ya da çok bir şapşallık var. Bu şapşallıklar da bize samimi hissettiriyor zira bize bizim şapşallıklarımızı anımsatıyor. Mesela siz hiç bir mekandan hışımla çıkmaya çalışıp da kapıda beklemeniz gerekti diye karizmayı çizdirdiniz mi? Bu en yaşlı büyücünün bile başına gelebilir, dert etmeyin.

Diskdünya Okuma Sırası – Orijinal Sıra

Diskdünya okuma sırası konusundaki tavsiyelerin çoğu sizi maceraya birinci kitaptan başlatmaz. Çünkü Terry Pratchett, absürt bir dünyada geçen fantastik ve komik bir hikaye anlatıyor olsa da aslında sivri diliyle insanlığın modern alışkanlıklarını yerden yere vurmasıyla sevgimizi kazanır. Kaleminin bu denli sivri olması da Diskdünya romanlarında yıllar boyu aşınmış olmasıyla biraz alakalı. Haliyle serinin ilk kitabı olan Büyünün Rengi, Diskdünya romanlarını pek de temsil etmiyor. Terry Pratchett da kendisine sorulduğunda “ilk kitaptan başlamayın da nereden başlarsanız başlayın” diyor.

Zaten Büyünün Rengi anlatmaya başladığı hikayeyi bitirmek konusunda da başarılı değil. Hikaye uzay boşluğunda asılı kalıyor ve okur Fantastik Işık ile yoluna devam etmek zorunda kalıyor.

Tabii yine de Diskdünya serisini orijinal sırayla (kitapların yazıldığı sıra) okumayı tercih edebilirsiniz. Böylece okuduğunuz her bir romanın gönderme yaptığı diğer olaylardan da haberdar olmuş olursunuz.

Açıkçası ben Büyünün Rengi ve Fantastik Işık kitaplarını da hayli seviyorum. Evet, henüz Terry Pratchett’ın asıl üslubunu yansıtmıyor. Fakat bu bizi keyifli bir fantastik hikayeden mahrum bıraktığı anlamına da gelmiyor.

Büyünün Rengi’nde Diskdünya’nın en ünlü şehri olan Ankh-Morpork’un büyücü okulu Görünmez Üniversite ile tanışıyoruz. Bu üniversitenin bir ferdi olan Rincewind’in tek istediği birçok müşterinin sindirim sistemince dönüştürülmüş birasına gömülerek handa biraz kafa dinlemek. Fakat bu egzotik hanı ziyaret etmek isteyen bir turist onun planlarını bozuyor. Çünkü Rincewind’den başlayarak tüm Ankh-Morpork halkının turizm ve sigorta konsepleriyle tanışması icap ediyor.

Diskdünya Okuma Sırası – Alt Seriler

Diskdünya romanlarında en çok tercih edilen okuma sırası, bir alt seri seçerek onun kitaplarını uygun sırada okumaktır. Size alt serileri kısaca tanıtalım da bakalım hangisi en çok ilginizi çekiyor:

Sihirbazlar ve Kahramanlar (Rincewind)

Bu seride Görünmez Üniversite’nin kıymetli bir büyücüsü olan Rincewind’in maceralarını takip ediyoruz. Tabii bir büyücünün maceraları her zaman ölüm kalım veya gerçekliğin yok olması meselesine dönüşüyor. Bu yüzden bu serinin anlattığı maceralar büyük büyücüler, kötü büyücüler, şeytani varlıklar, büyülü nesneler ve yanlışlıkla yapılıverilen sihirler gibi konular anlatıyor. Fakat zaman zaman Rincewind’in yolu ünlü barbarlar, pek ünlü olmayan barbarlar, barbar olmak isteyen yeniyetmeler ya da kesinlikle barbar olmayan troller ile kesişiyor.

Altseriler arasından klasik fantastik serilere en yakın olanı bu. Diskdünya serisinin ilk romanı olan Büyünün Rengi ile başlıyor. Fantastik Işık ile devam ediyor. Görünmez Akademisyenler ile sona gelene dek 8 kitaplık bir macera anlatıyor.

Büyünün Rengi
Fantastik Işık
Hasbüyü
Eric (Faust)
İlginç Zamanlar
Son Kıta
Son Kahraman
Görünmez Akademisyenler

Cadı Romanları

“Neden büyücü serisi ile cadı serisi ayrı ki? Çok saçma!” diye mi düşünüyorsunuz. Size katılıyoruz. Cadılar da size katılıyor. Zaten bu seride de tam olarak bu konu işleniyor. Güçlü kadınlar, cinsiyet eşitliği gibi temalar Terry Pratchett’ın sivri kalemini süslüyor. Bunun yanısıra bol bol kazanlar kaynıyor, bir takım tuhaf malzemeler konserveleniyor ve çalışma etiği şüpheli iş yerleri el değiştiriyor.

Samimi bir sohbet, yokuş aşağı gitmezken de çalışan bir süpürge ve anacan karakterler ilginizi çekerse bilin ki Cadı Romanları alt serisi Eşit Haklar ile başlıyor. Bu romanın orijinal adı Equal Rites. Equal eşit, Rites ise büyü anlamına geliyor. Fakat Rites’ın okunuşu “Rights” kelimesi ile sesteş olduğundan sesli okunduğunda “Eşit Haklar” anlamını çağrıştırıyor.

Terry Pratchett’ın bu tarz kelime oyunları ve kullandığı yenilikçi tabirler ünlüdür. Neyse ki Niran Elçi hem Terry Pratchett’ın tarzına, hem Türkçeye hem de mesleğine olan hakimiyetiyle bu tarz ifadelerin üstesinden gelmeyi başarıyor. Eşit Haklar ile başlayan Cadı alt serisi 6 kitapta, Carpe Jugulum ile bitiyor.

Eşit Haklar
Ucube Kocakarılar
Cadılar Dışarıda
Hanımlar ve Beyler
Maskeli Balo
Carpe Jugulum

Tiffany Sızı Romanları

Tiffany Sızı da bir cadı olsa da Cadı altserisinden ayrı bir altseriye sahip. Zira bu romanlar cadılık ve büyücülük ayrımına pek odaklanmıyor. Terry Pratchett bu romanları kızı Rhianna Pratchett için yazıyor daha çok ve ana karaktere kendi çocukluğundan anılar atfediyor. Yani Diskdünya alt serileri içerisinde Pratchett için en kişisel olan kitaplar Tiffany Sızı kitapları. Zaten en son başlattığı alt seri de bu.

Diskdünya’nın 30. kitabı olan Küçük Özgür Adamlar ile başlıyor seri ve 5 kitapta bitiyor. Alt serinin son kitabı, Diskdünya serisinin de son kitabı olan Çobanın Tacı.

Son kitabını en kişisel alt serisinden yazan Terry Pratchett’ın ömrü ne yazık ki Diskdünya’ya bir macera daha eklemeye yetmiyor.

Küçük Özgür Adamlar
Gökyüzü Dolu Şapka
Kış Ustası
Geceye Bürüneceğim
Çobanın Tacı

Ölüm Romanları

Ölen ruhlara ne olur? Ölüm serisinde Diskdünya’nın Azrail’i ÖLÜM karakterinin bozulan rutinini inceliyoruz. Bu diskin biraz da fani olmayan yüzüne odaklanıp işlerin kozmik boyutuna dikkat kesiliyoruz.

Fakat bizim ÖLÜM’ümüz diğer ölümlerden biraz farklı. Sonsuzlukta başlayıp sonsuzluğa giden varlığını sorgulayan bir ÖLÜM bu. Hayatın küçük zevklerini tatmak isteyen bir ÖLÜM. Kedileri sevmeyi, yemek yapmayı ve bir müzik grubuna katılmayı isteyen bir ÖLÜM. Yaşamak isteyen bir ÖLÜM. Asla sahip olamadığı hayatın tadını çıkarmaya niyetli olan bir ÖLÜM.

Bu yüzden seri ÖLÜM’ün kendi işlerine bakması için yanına aldığı çırak Mortimer’in hikayesini anlatan Mort kitabıyla başlıyor. Önce çiftçiliğe, sonra müzik turnelerine, ardından Noel dönemine heves salan ÖLÜM’ün 5 kitaplık hovardalıkları Zaman Hırsızı ile sonlanıyor.

Mort
Tırpanlı Adam
Ruh Müziği
Domuzbaba
Zaman Hırsızı

Bekçi Romanları

Hovardalık konusunda ÖLÜM’den daha iddialı olan biri varsa muhtemelen Ankh-Morpork’ta bekçilik yapıyordur. En azından serinin ilk kitabı olan Muhafızlar! Muhafızlar!‘da durum böyle. En fazla hiçbir ekinin dikili olmadığı bir arazideki korkuluk kadar faydalı olan bekçi timinin başından geçenleri anlatıyor bu seri.

Diskdünya’nın en rezil, kokuşmuş, kalabalık, tehlikeli ve iddialı şehri olan Ankh-Morpork’ta güvenliği sağlamakla görevli adamların hikayesi bu. Bunun ne kadar zor olduğunu tahmin edersiniz. Hele ki başkalarının işlerine saygılı bir insansanız. Mesela hırsızların.

Bekçi alt serisi Diskdünya alt serileri arasında en geniş okur kitlesine hitap edebilecek temalardan bir hikaye anlatıyor. Dolayısıyla özellikle gözünüze kestirdiğiniz bir alt seri olmadıysa Diskdünya’ya ilk adımınızı Bekçi romanlarının ilk kitabı Muhafızlar! Muhafızlar! ile atmanızı tavsiye ederim.

8 birbirinden güzel kitabın ardından Burunotu romanıyla sonlanıyor bekçilerimizin hikayesi.

Muhafızlar! Muhafızlar!
Asayiş Berkemal
Kilden Ayaklar
Savaş Naraları
Beşinci Fil
Gece Bekçileri
Güm!
Burunotu

Kadim Uygarlıklar Serisi

Yalnızca iki kitaptan oluşan Kadim Uygarlıklar alt serisi spot ışıklarını tanrıların üzerine doğrultuyor.

Ankh-Morpork’ta bir mahalleyle aynı adı taşıyan bu seri kâh hırsızlar ve dolandırıcıların hikayesinden, kâh dinden bahsediyor. Aralarında bir bağlantı yok evet, biz de anlamadık ki neden dolandırıcılarla dini cemaatleri aynı alt seride buluşturduğunu. Başka seriye ait olmayan kitapları burada topladı herhalde, ne bilelim?

Piramitler
Küçük Tanrılar

Sanayi Devrimi Romanları

Altı kitaplık son alt serimiz olan Sanayi Devrimi ise orta çağa yakışır bir fantastik hayatı yaşamakta olan Diskdünya halkını modern konseptlerle tanıştırıyor. Hayatında parşömen tutmamış ellere gazete, bir kere dönüp gökyüzünü seyretmemiş gözlere film yıldızları sunmak gibi çılgın fikirleri konu alıyor.

Tek bir kitap okumaya niyetli, kalan 40 kitaba şüpheli yaklaşacak okurlar için Sanayi Devrimi alt serisi ideal. Kendinize ilginizi en çok çeken temadaki kitabı alabilirsiniz. Hareketli Resimler sinema temasını işliyor. Gerçek romanı gazeteciliğin acılı doğasından bahsediyor. Postane kitabında elektronik postaya kafa tutuyor, Para Basmak romanında da merkez bankasının kasası boşken nasıl ekonomi yapıldığını öğreniyoruz. Canavar Alayı ise teknolojik gelişmelerin tetiklediği bir savaşı konu alıyor.

DeliDolu Yayınları Niran Elçi’nin çevirisi ve Ümit Mutlu’nun editörlüğü ile tüm seriyi Türkçeye kazandırdı. Çevirip yayınladıkları son roman da Sanayi Devrimi alt serisinin son kitabı Buhar Kaldırmak oldu. Bu kitap da buharlı motor ve demiryolları üzerine bir hikaye anlatacak.