Paranoya ve Endişe – Kıyamete Bir Milyar Yıl İncelemesi
İthaki Bilimkurgu Klasikleri serisinin en yeni ismi Kıyamete Bir Milyar Yıl kitabını sizler için inceledik.
‘’İnsan, endişeden yaratılmıştır.’’
Euripidies
Özellikle ‘’Roadside Picnic’’ hikayelerinin Andrei Tarkovsky tarafından filme uyarlanmasıyla ve kendilerine has tarzlarıyla ön plana çıkan Strugatsky Kardeşler’in 1974’te yazdıkları romanları ‘’Kıyamete Bir Milyar Yıl’’, Stanislaw Lem’in Solaris’i gibi insan psikolojisine odaklanan bir yapıt olarak karşımıza çıkıyor.
Bilimkurgu denince akıllara hemen uzaylı, uzay mekiği, astronot vb. kavramlar gelse de kimi usta yazarlar herhangi bir gerçekdışı ögeye gerek duymadan oldukça başarılı eserler ortaya koymaktalar. Bu bazen The Man From Earth’teki gibi diyalogların akıcılığıyla sağlanmaktayken bazense Solaris, Kıyamete Bir Milyar Yıl eserlerinde olduğu gibi insan psikolojisine eğilip uzaydaki insanın varoluşunu incelemekle sağlanmakta. Strugatsky Kardeşler, Roadside Picnic eserinde de aynı şekilde çantada olduğu söylenen ve hiçbir şekilde ortaya çıkmayan bir bomba ile olay örgüsünü ilerletmeyi başarır. Eserleri filmografik bağlamda pek çok şey sunmaktadır okur için.
‘’Eviniz yandığında ya da yakıldığında eve ne olduğunu değil; nerede ve nasıl yaşayacağınızı düşünmelisiniz.’’
Bir astrofizikçi olan Dimitri Malyanov’un en önemli projesi üzerinde çalışırken yaşadığı olayların bilim insanı dostları tarafından öğrenilmesi, ekibi tarifsiz bir paranoya ve endişeye sürükleyecektir. Bu paranoya ve endişe etrafında şekillenen eser, bilim insanlarının bir masa etrafında yaptıkları beyin fırtınalarıyla okuru sona hazırlar. Tüm bu beyin fırtınaları yaşananların sebebi ile ilgili olmaktan daha çok nasıl kurtulacakları ile ilgilidir. Bütün beyin fırtınası ise yazarın bize yönelttiği şu soru ile başlar:
“Fantastik olayları fantastik olmayan varsayımlarla nasıl açıklarsın?”
Kıyamete Bir Milyar Yıl’la ilgili bahsedilmesi gereken bir diğer önemli kısım kitaptaki referanslar. Ünlü Rus yazar Dostoyevski’nin Suç ve Ceza’sından, H.G. Wells’in Marslılarına; sinema tarihinin sayılı yönetmenlerinden Sergei Eisenstein’ın 1925 yapımı Potemkin Zırhlısı’ndan, popüler polisiye yazarlarından Graham Greene ve John le Carre’a kadar pek çok referans bulunmakta. Bu durum bize Strugatsky Kardeşler’in entelektüel birimlerinin zenginliğini göstermekte olup kitaba da oldukça farklı bir tat kattığını söylemek gerek.
‘’Ne olacağını kim bilir? Belki güçlü bir şey olacak belki adice bir şey…’’
Eser boyunca Strugatsky Kardeşler polisiye ögeleri asla tamamıyla bir yana bırakmıyorlar. Bu da eserin şüpheci yapısını sonuna kadar korumasını sağlayıp okuru da son sayfaya kadar etkisi altına almayı başarıyor. Strugatskilerin polisiye ile yarattığı çeşitlik daha da sonra Rus kültürüne dair pek çok şeyle birleşince ortaya filmografisi güçlü ve okuru çok farklı noktalardan kendisine çekebilecek bir roman ortaya çıkıyor. Ünlü rus yönetmen Aleksandr Sokurov’un Days of Eclipse filminin de romandan uyarlandığını belirtmekte fayda var.
“Belki de Newton’un kutsal kitaptaki kıyameti açıklamaya çalışması, Arşimet’in de sarhoş bir asker tarafından biçilmesi tesadüf değildi”
İthaki’nin Bilimkurgu Klasikleri serisinin Dune’dan sonraki ikinci kitabı olarak karşımıza çıkan Kıyamete Bir Milyar Yıl, yayınevinin minimalist ve oldukça başarılı kitap tasarımı ve akıcı üslubuyla bilimkurgu takipçisi her okurun mutlaka edinmesi gereken bir eser olarak karşımıza çıkıyor. Strugatsky Kardeşler’in anlatımdaki çokyönlülüğü elbet bir şekilde sizinle kitap arasında bir bağ kurmayı başaracaktır.
Kıyamete Bir Milyar Yıl
Arkadi Strugatsky, Boris Strugatsky
Çeviren: Hazal Yalın
149 Sayfa
İthaki Yayınları
