Neden Bir Uzay Gemisindeyim? – Kurtuluş Projesi İncelemesi
Vücudundan çıkan borulara bakarsak kahramanımız bir kaza geçirmiş olmalı. Ayrıca neden bir uzay gemisinde yalnız olduğu dahil hiçbir şey hatırlamıyor. Sizler için Andy Weir‘in başarılı romanı Kurtuluş Projesi incelemesi yazdık.
Weir, Marslı’da başardığı şeyi yeniden başarmış. Fizik, kimya ve biyoloji bilgilerini bu alanlarla hiç ilgilenmeyen okurları dahi heyecanlandıracak şekilde hikayesine yedirmiş. Kurtuluş Projesi bilim kurgu seven sevmeyen herkesin keyifle okuyabileceği bir roman. Brandon Sanderson‘a katılmadan edemiyorum.
Marslı’ya bayılmıştım ama bence Kurtuluş Projesi Weir’ın en iyi eseri.
Brandon Sanderson – Sissoylu ve Fırtınaışı Arşivi yazarı
Neden, nasıl ve ne zamandan beri bir uzay gemisinde olduğunu hatırlayamayan bir karakterin hikayesini okuyoruz bu kez. Hikaye yavaş yavaş açılıyor ve bu soruların cevaplarını zamanla keşfetmek gerçekten çok keyifli. Bu sebeple spoiler’a denk gelerek deneyiminizi mahvedebileceğiniz konusunda uyarı yapalım. Bu yazıda spoiler olabilecek tüm yorumları incelememizin sonunda topladık. Kitabı henüz okumamış okurlarımıza “Andy Weir” başlıklı bölümün sonunda okumayı bırakmalarını tavsiye ederiz.
Kurtuluş Projesi
Öncelikle kitabın hikayeye mükemmel bir giriş yaptığını tekrar vurgulamak istiyorum. Bir gün uyandınız ve kendinizi bir uzay gemisinde yalnız buldunuz. Hiçbir şey hatırlamıyorsunuz ama uzay gemisinde olmanın önemli bir görevde olduğunuz anlamına geldiğini biliyorsunuz. Fakat, neydi o görev?
Ana karakter Marslı‘nın ana karakteri Watney‘e benziyor. Yine çok zeki, eğlenceli ve pratik düşünebilen bir bilim adamının hikayesini okuyoruz. Fakat yazar tekrara düşmüş gibi hissettirmiyor çünkü hikayesine yeni elementler eklemeyi de başarmış. Marslı’da beğendiğimiz faktörlerin tamamının bu romanda da olduğunu düşünüyorum. Ayrıca bunu yine sürükleyici bir akış ve akıcı bir dille anlatmayı başarmış. Öyle ki mühendislik ya da bilim ile ilgilenmeyen kişilerin bile rahatlıkla takip edebilecekleri bir roman. Buna rağmen hard science fiction kategorisinde geçiyor. Yani anlatılan bilim tamamen gerçeklere dayanıyor. Zaten yazarın bunu yapıyor olması da bilim kurgu sevenleri ayrı bir mutlu ediyor.
Romanın eleştirilecek yanları tabii ki var. Küçük plot açıkları ve kötü yazılmış bazı diyalogları spoiler içeren başlıklarımızda tartışabiliriz. Fakat eleştirilerimiz övgülerimizin yanında önemsenmeyecek denli az kalıyor.
Roman bir çok satan olmak için yazılmış diyebiliriz. Andy Weir çok eğlenceli bir hikaye anlatmış ve bunu bilimsel doğrulardan destek alarak yapmış. (Bir tek hikayede geçen tek hücreli bir canlının, Astrofaj’ın, biyoloji bilimine ters düşecek özelliklere sahip olduğunu belirten yorumlar var.) Fakat bilim kurgu diyince aklınıza H.G. Wells ya da Jules Verne romanları gibi çığır açan yeni fikirleri tanıtan hikayeler geliyorsa bu hikayeden memnun kalmayabilirsiniz. Bu roman birçok oyun, film ve roman senaryosundan aşina olduğumuz fikirlerin çok güzel bir hikayede harmanlanmış şekli.
Orijinal adı Project Hail Mary olan romanı İthaki yayınları Kurtuluş Projesi adıyla Türkçeleştirdi. Kitap, film projesini de beraberinde getirdi. MGM Studios’un ana karakteri canlandırması için Ryan Gosling ile anlaştığını önceden duyurmuştuk.
Andy Weir
Andy Weir’in Blizzard ile Warcraft II: Tides of Darkness üzerinde çalışmış bir programcı olduğunu muhtemelen duymuşsunuzdur. Marslı kitabını elektronik ortamda satmaya başlayan yazar hikayesi beğenilince kitabını bastırdı. Beğenilen kitap da baş rolünde Matt Damon ile sinema uyarlamasını peşinde getirdi. Böylece yazar tek kitapla ismini duyurmayı başardı. Weir bu popülerliği hak ediyor ve başarısını Kurtuluş Projesi ile de devam ettiriyor.
Yazarın Marslı’dan sonra yazdığı romanı Artemis, bazı okurlarını memnun etmemişti. Hikaye açısından tabii ki Marslı çok daha ilginç ve yeni bir anlatım sunuyordu. Fakat Marslı’nın yarattığı beklenti ile okumazsak Artemis de hiç fena değildi. Yine de Project Hail Mary yazarın hayran kitlesini hayal kırıklığına uğratmıyor. Beklentiniz Marslı yüzünden yüksek mi? Pişman olmayacaksınız. Kurtuluş Projesi hem önceki iki romanın güzel olan tüm yanlarına sahip hem de yeni güzel faktörler ile hikayesini zenginleştirmeyi başarmış. Weir romanındaki bilimsel bilgilerin doğru olması için birçok kişiden yardım almış ve bu kişilere de romanın sonunda teşekkür ediyor.
Yergiler – Spoiler İçerir
Ryland Grace’in dünyaya dönmek için bir sebebi yok. Ne bir ailesi ne de yakın bir dostu var onu dünyada bekleyen. Bu tanıdığı herkesin yaşlanmış ve hatta ölmüş olma ihtimalinin dramatikliğini azaltıyor. Okur olarak nefesimizi tutarak Ryland’ın dünyaya dönmesini umut edemiyoruz. Rocky ile kalmasını istiyoruz.
Hikayenin merkezinde olan Grace ve Rocky’nin diyalogları çok keyifli ilerliyor. Grace’in öğrencilerinin öğretmenleri ile konuşmaları da gayet güzel yazılmış. Fakat diğer karakterler çok sığ yazılmışlar ve diyalogları da çok yapay hissettiriyor. Özellikle DuBois ve Dr. Shapiro’nun ilişkilerini açıkladıkları diyalog yapmacıklığı ile göz devirtiyor. Yazarın aynı hikayede hem doğal hem de bayağı hissettiren karakterler yaratabilmesinin zıtlığı şaşkınlık yaratıyor. Siz yazarın diyalogları konusunda ne düşünüyorsunuz?
Bir de plot açığımız var: Eridyan halkının stratejisi. Blip-A 23 kişilik mürettabatı ile Tau Ceti’ye doğru yolculuğa çıkıyor. Eridyanlar materyal ya da Astrofaj konusunda herhangi bir kıtlık durumu yaşamıyorlar, insanlığın aksine. O zaman Eridyanlar neden tüm umutlarını tek bir gemiye bağladılar? Kültürün güvenliğe önem verdiğini Rocky’den biliyoruz. Daha dikkatsiz davranan (laboratuvar ekipmanlarını bile sabitlemeyen) insanlık bile kısıtlı materyalleri ile 4 farklı böcek kullanarak güvenceye almaya çalışıyor kendisini. Eridyanların 23 kişilik tek bir gemi yerine 11 kişilik iki gemi göndermemeleri için bir sebep verilmiyor hikayede.
Rocky’nin yörüngede 46 yıl bekleyebilmiş olması da karakterine pek uygun gelmiyor. Erid’in yok olması Dünya’nın yok olmasından çok daha geç olacak, bunu biliyoruz. Rocky’nin Erid’e geri dönerek gemisini tamir ettirmeye hem vakti hem de yakıtı var. Belki navigasyon bilgisi yoktur, zira Grace’ten yardım alması gerekti. Fakat bu konuda B planlarının olmaması yine Eridyanların güvenliğe önem veren kültürlerine ters düşüyor. Bunu yapmayı tercih etmemiş olabilir zira bu yolculuğun bilinmeyenleri onu korkutmuş olmalı. Sisteme hem garip bir şekilde çok erken geldi hem de tüm yol arkadaşları anlayamadığı bir sebepten yolda öldü. Fakat hiçbir şey yapmadan, yalnızca gözlemleyerek 46 yıl beklemeyecek kadar da çözüm odaklı bir karakterdi.
Övgüler – Spoiler İçerir
Roman birçok açıdan övgüyü hak ediyor. Ryland Grace bir fen öğretmeni olarak harika bir adam. Akademiye sinirlenerek çalışmalarını yarım bırakması açısından da çok gerçekçi bir bilim adamı. Rocky’nin bedenini kurum olduğunu düşündüğü kabuklardan temizleyecek kadar da şapşal olması ve korkaklığı yönünden Marslı’nın ana karakteri Watney’den de farklılaşıyor.
Rocky karakteri dehşet verici görünüşüne rağmen okurların kalbini kazanmayı başaracak şekilde yazılmış. Özellikle de dünyasını duyma yeteneği üzerinden algılayan biri olarak bizim soruların sonunda yaptığımız ses vurgusunu farklı bir kelime olarak algılamasına ve tüm sorularını “soru?” diye bitirmesine bayıldım.
Güneşi yiyen uzaylı mikropları fikri yeni değil ama Weir bunu gerçekten güzel işlemiş. Astrofaj’ı Taumip ile yok etme planı ve Taumip’e nitrojen direnci kazandırma çalışmalarını okumak eğlenceliydi. Evrim’in kendi yol haritasını çizerek Grace’in akvaryumlarından sızabilme yeteneği kazanması da güzeldi.
Hikayenin tamamı birçok keyifli anlatım içeriyor ve yer yer kahkaha attırıyor. Ben romanı hem çok beğendim hem de etrafımdaki herkese tavsiye ettim. Fakat bu yazıda yalnızca en beğendiğim yanlarını övmeyi tercih ettim.
Siz romanı beğendiniz mi? Yergilerimizi yersiz buldunuz mu? Hikaye açığı dediğimiz noktalar için bir açıklama düşünebiliyor musunuz? Görüşlerinizi duymayı isteriz. Lütfen yorumlarda fikirlerinizi bizimle paylaşın.
