Dungeons and Dragons 5E Sona Ererken II: Çıkan Bütün 5E Kitaplarının İncelemesi
Yazı dizimizin ilk bölümü, D&D 5E’nin tasarlanışından büyük popülerliğe ulaştığı günümüze tarihçesini anlatmıştı. İkinci bölümde, 42 D&D 5E kitabını kısa kısa inceliyoruz.
Sevgili okuyucular, bu yazı dizisinin bir önceki bölümünde “her D&D kitabı hakkında detaylı yorumları, bu yazı dizisinin sonraki bölümlerinde sunacağım zaten” deme hatasında bulundum. Ancak bunu yazdığım sırada, 2014’ten beri kırk iki D&D 5E kitabı çıktığını fark etmemiştim. Yine de sözümüz söz, o nedenle D&D 5E için (Ağustos 2023’e kadar) çıkan bütün kitapları kısa kısa inceleyeceğiz. Dahası, her kitabı 20 üzerinden puanlayıp, OneD&D’ye sayılı günler kala hala almaya değerler mi bahsedeceğiz. Yazının sonunda bonus olarak, bu kitapları ucuz (ve legal!) bir şekilde nerelerden elde edebilirsiniz ondan da bahsedeceğim.
İncelemeye başlamadan önce, burada farklı kitaplar hakkında fikirlerin ve verdiğim notların tamamen bana ait olduğunu, FRPnet’teki diğer yazarların görüşlerini temsil etmediğini söyleyeyim. Bu yazıyı gönderdikten sonra hangi kitaplar için “Abi nasıl bunu beğendin/beğenmedin ya?!” tepkisi alacağım onu da gerçekten merak ediyorum.
Lost Mine of Phandelver (LMoP)
Basım Tarihi: 15 Temmuz 2014
Kitap Türü: Başlangıç Seti/Macera (Level 1-5)
Sayfa Sayısı: 32 sayfa temel kurallar, 64 sayfa macera
Not: 17/20
Artılar:
+ Klasik D&D deneyimi sunan kısa bir macera
+ Storm King’s Thunder macerası ile bağlanabiliyor
Eksiler:
– Daha sonra çıkan Starter Set’lere göre yeni oyuncu tavsiyeleri biraz zayıf
– Kitap çıktığında kurallar son şeklini almadığı için bazı denge sorunları var
5E’ye Giriş İçin Sade, Klasik bir Macera
D&D 5E’nin çıkan ilk kitabı ve ilk macerası olan Lost Mine of Phandelver, Level 1-5 arasındaki karakterler için yazılmış. Bir başlangıç seti olarak içinde sadece macera kitabı değil, ayrıca oyunun temel kuralları ve hazır karakterler de var. Maceranın hikayesi, FRP için bir klasik: Neverwinter şehrinden Phandalin kasabasına bir teslimat taşımak için tutulan maceracılar, kasabaya yaklaşırken goblinlerin saldırısına uğrar. Goblinler, eşkiyalar ve fantastik yaratıkların dahil olduğu bir komplo, Phandalin’in madenlerinin açılmasını engellemeye çalışmaktadır. Maceracılar, hem işverenleri Gundren Taşbulan’ı kurtarmak, hem de Phandalin’in sırlarını açığa çıkarmak için maceraya atılır…
LMoP, D&D 5E’nin köklerine döndüğünü göstermek için harika bir maceraydı. Bu macerayı oyuncu olarak deneyimleme imkânım oldu, ve eski edisyonlardan gelme, deneyimli bir DM’in elinde harika bir macera olmuştu. Phandalin kasabası, birçok farklı macera imkânı sunan, küçük ve şirin bir yer. LMoP, oyunculara takip edebilecekleri ilginç bir hikâye sunuyor, ancak sizi rayların üstünde tek bir yola da götürmüyor. Her ne kadar D&D 5E için daha yeni başlangıç setleri çıkmış olsa da, Lost Mine of Phandelver, bence yeni bir DM’in oyun yönetmeye başlamak için seçebileceği en iyi maceralardan biri. Dahası, eğer oyuncularınız LMoP’den sonra D&D’ye doymazsa, Storm King’s Thunder macerasına doğrudan bağlanabiliyor!
Denge Dışında Kusursuz Bir Giriş
Ancak LMoP’nun tek eksiği, 5E’nin en başında çıkmaktan kaynaklı. Maceradaki bazı dövüşler (özellikle en baştaki goblin pususu ve ejderha Venomfang), olması gerekenden daha zor. Aslında bunun sebebi, oyunun dövüş kurallarının kitap çıktığında halen düzeltiliyor olması muhtemelen. Dövüşler olması gerekenden zor olsa bile, oyun DM’in hikayeyi toparlaması için imkan sunuyor. Ayrıca LMoP’nun ilk kitap olması, başlangıç kiti olarak oyunculara tavsiyelerini de biraz sönük tutuyor. Yanlış anlamayın, hikaye bakımından LMoP diğer başlangıç setlerinden fersah fersaha daha iyi. Ancak sonradan çıkacak Dragon of Icespire Peak ve Dragons of Stormwreck Isle, D&D’yi hiç bilmeyen insanlara oyunu anlatmakta daha başarılı. Yine de “Yarın FRP’yle alakası olmayan insanlara D&D 5E oynatman lazım, ve resmi bir macera oynatmak zorundasın” deseniz, hiç düşünmeden LMoP oynatırdım.
Player’s Handbook (PHB)
Basım Tarihi: 19 Ağustos 2014
Kitap Türü: Temel Kural Kitabı
Sayfa Sayısı: 320 sayfa
Not: 20/20 (CRIT!)
Artılar:
+ Bu kitap olmasa D&D 5E olmayacaktı, daha ne olsun?
Eksiler:
– Ranger, Way of the Four Elements Monk gibi kötü oyuncu seçenekleri
5E’nin Atan Kalbi
Bir yandan “Temel kural kitabına not vermek ne kadar mantıklı?” diye sormanız oldukça makul. Diğer yandan, PHB dışındaki temel kural kitapları, şaşırtıcı bir şekilde tam not alamıyorlar. Ancak PHB’nin kendisi, neredeyse hiçbir sorunu olmayan bir harika. Özellikle D&D 4E’nin başarısızlığından sonra, 5E PHB gerçekten harika bir kitaptı. Çıkışından 9 yıl sonra da, oyuna başlamak isteyenler için halen olmazsa olmaz bir kitap. Belki de D&D’nin 2024 versiyonu çıktığında bile bu durum değişmeyecek.
Ancak PHB’nin tek sıkıntısı, içinde bazı “tuzak” karakter seçenekleri barındırması. Bu seçenekler, düzgün tasarlanmamış bazı sınıf ve alt sınıflar: Ranger (özellikle Beast Master) sınıfı, Monk’un Way of the Four Elements alt sınıfı gibi seçenekler, uzun yıllar boyunca D&D 5E’nin yüz karası oldular. Ranger, daha sonra çıkan Tasha’s Cauldron of Everything ile düzeltildi. Monk’un alt sınıf seçenekleri ise 2014’ten beri arttı. Ancak bu talihsizlikler dışında PHB, neredeyse kusursuz bir kitap.
Hoard of the Dragon Queen (HotDQ)
Basım Tarihi: 19 Ağustos 2014
Kitap Türü: Macera Kitabı (Level 1-8)
Sayfa Sayısı: 96 sayfa
Not: 5/20
Artılar:
+ Kılıç Sahili’nin ünlü yerlerini görebiliyoruz?
Eksiler:
– Tamamen dengesiz savaşlar
– Rayların üstünde bir macera
“Keşke İlk Dövüşte Koboldlar Öldürünce Dursaydık” Diyeceksiniz
Player’s Handbook’la aynı gün, D&D 5E’nin ilk tam teşekküllü macera kitabı olan HotDQ yayınlandı. HotDQ, maceracıların Greenest kasabasını basan ejder tarikatçılarıyla karşılaşmasıyla başlıyor. Ejder Tarikatı, bütün Kılıç Sahili’ni yakıp yıkarak gizli bir amaç için ganimet toplamaya çalışıyor. Maceracılar ise, tarikatın peşine düşerek onları engellemeye…
Ancak 2023 yılında bu macerayı oynamak için neredeyse hiçbir geçerli sebep yok. Çünkü HotDQ, dengesiz, hikayesi zorlama ve dağınık hissettiren bir macera. Ancak işin ilginci, macerayı tasarlayan Wizards’ın D&D ekibi bile değil. D&D 5E’nin ilk yıllarında Wizards, kitap yazma yükünün bir kısmını yan firmalara atmıştı. Bu kitaplardan biri olan HotDQ, Kobold Press tarafından yazılmış (kaderin cilvesi olarak, bu kitabın çıkmasından 8 küsür yıl sonra Kobold Press, Wizards’a karşı isyan bayrağı açıp 5E rakibi Tales of the Valiant/Project Black Flag sistemini duyurdu). Kobold Press, muhtemelen kitabı yazarken nihai D&D 5E savaş kurallarına sahip değildi. Çünkü bu kitaptaki dövüşler kesinlikle dengeli değil. Örneğin maceradaki ilk savaşta oyunculardan birinin karakterini kaybetmesi işten değil.
Dahası, oyunun hikayesi oldukça dağınık. Oyuncular, uzunca bir süre Ejder Tarikatı ne yapmaya çalışıyor bilmiyor. Dahası, kitap tarikatı takip etmek için net bir plan sunmuyor. Aksine ekip, hikayenin gitmelerini söylediği şehirlerden pek gerekçe sunulmadan geçiyor. Bu şekilde raylarda giden tren misali seçim imkanlarının olmadığı bir yolculuk yaşıyor. Olur da oyuncularınız bu yoldan değil de başka bir yerden gitmek isterse vay halinize…
HotDQ’in oynatıldığı bir masada da oyuncu olmuştum. DM’imiz, macerayı toparlayıp daha açık uçlu yapmak için elinden geleni yapmıştı. Yine de oldukça sıkıcı ve keyifsiz bir oyun olduğunu hatırlıyorum. Üstelik bitmedi, bu çilenin Rise of Tiamat adında bir devamı var…
Monster Manual (MM)
Basım Tarihi: 30 Eylül 2014
Kitap Türü: Temel Kural Kitabı
Sayfa Sayısı: 352 sayfa
Not: 16/20
Artılar:
+ D&D’nin olmazsa olmaz canavarlarının güncel ve (çoğunlukla) eğlenceli halleri
Eksiler:
– Bazı klasik D&D canavarları, bol sağlık puanlı kum torbalarından hallice
Herkes İçin, Her Türlü Canavar
D&D 5E fanları, güzel bir başlangıç seti, harika oyuncu kuralları ve epey kötü bir macera kitabından sonra, MM’nin çıkışı ile baştan sona kendi maceralarını yaratabilir hale geldiler. MM, örneğin düşük seviye ekiplerin korkulu rüyası puhuayıdan efsanevi kadim kırmızı ejderhalara, D&D’de aradığınız bütün canavarların 5E istatistiklerini sunuyor. Böylece macera kitaplarını bırakıp kendi maceralarını yazmak isteyen DM’ler, artık ihtiyaçları olan neredeyse her şeye sahipti. Böylece oyuncular kendi karakterlerini yaratabilir, DM’ler de istedikleri canavarları alıp kendi hikayelerine koyabilirdi. D&D 5E’nin baştan sona oynanabilir bir oyun olması, MM’nin çıkışından sonra gerçekleşti diyebiliriz.
Aslında MM hakkında yapabileceğim tek bir eleştiri var. O da eski edisyonlarda çok daha ilginç mekaniklere sahip bazı canavarların basitleştirilmesi. Örneğin tek başına kıyamet getirecek güçte olan Tarrasque’ın 5E versiyonu, uçarak asitli ok atabilen bir ekip tarafından yenilebiliyor! Ne yazık ki Wizards, bazı canavarların zorluğunu özel yetenekler yerine yüksek sağlık puanı ile sağlamaya çalışmış. Bu alışkanlık böylece MM ile başladı ve 5E’nin ömrü boyunca varlığını gösterdi. Yine de bir edisyonun ilk canavar kitabı olarak, MM güzel bir kitaptı.
The Rise of Tiamat (RoT)
Basım Tarihi: 4 Kasım 2014
Kitap Türü: Macera Kitabı (Level 8-15)
Sayfa Sayısı: 96 sayfa
Not: 5/20
Artılar:
+ Maceranın fragmanı güzel?
Eksiler:
– Hikâye HotDQ gibi kopuk ve zorlama
Tiamat Ekspres İle Raylar Üstünde Kılıç Sahili Gezisi
RoT, HotDQ’nun devam hikâyesi ve onun gibi Kobold Press tarafından yazılmış. İlk macerada ganimet toplayan Ejder Tarikatı’nın niyetini sonunda öğreniyoruz: Aslında beş başlı ejderha kraliçesi Tiamat’ı cehennemden çıkarmak istiyorlarmış. Derinsu’da ünlü yüzlerin katıldığı bir konseyden sonra, maceracılar Kılıç Sahili boyunca tarikatın farklı üslerinde savaşıyorlar.
Ne yazık ki RoT, HotDQ ile aynı problemlerden muzdarip. Hikâye yine raylar üstünde. Dahası, bu ray efekti bu karakterlerin seçeneklerinin arttığı yüksek seviyelerde çok daha bariz bir sıkıntı. Üstelik macera sizi çok farklı yerlere götürse de, bu yerlerde yapılabilecek çok fazla seçenek sunmamış. Örneğin hikâyenin bir noktasında, kötü büyücü ülkesi Thay’e davet ediliyorsunuz. Bu yüzden kitapta Thay’de görülecek ilginç yerler, sizden yardım isteyebilecek ilginç kişilikler ve bölgedeki önemli gelişmeler hakkında bilgi bulmayı beklersiniz değil mi? Yok! Kitap sadece Thay’e sizi çağıran diplomatla sosyal münasebetiniz hakkında bilgi veriyor, ancak Thay ülkesi hakkında doğru düzgün bilgi yok. O zaman Thay’e gitmeye ne gerek vardı ki?
Sözün özü, hem HotDQ, hem RoT, 5E’nin en az sevilen maceraları arasında sayılabilir. Ancak kötü maceralarla başlamanın iyi yanı da var. Bu şekilde maceraları iyileştirmek için aşmanız gereken eşik de daha düşük…
Dungeon Master’s Guide (DMG)
Basım Tarihi: 9 Aralık 2014
Kitap Türü: Temel Kural Kitabı
Sayfa Sayısı: 320 sayfa
Not: 8/20
Artılar:
+ Opsiyonel kurallar epey ilginç
+ Sosyal sahneler için verilen kurallar şaşırtıcı derecede iyi
Eksiler:
– DM tavsiyeleri diğer bütün DMG’lerden daha kötü
– Büyülü eşyalar var, ama etrafında doğru düzgün destekleyecek kural yok
Rehberlik Sunmayan Zindancıbaşı Rehberi
Üç temel kural kitabının en sonuncusu olan DMG, D&D’nin her edisyonunda DM’lere tavsiyeler veren bir kitaptır. Ancak niyeyse D&D 5E için çıkan DMG, bu konuda son derece zayıf. Kendi dünyanızı ve maceralarınızı yaratma hakkındaki tavsiyeler oldukça sığ. Hatta zindan nasıl gezilir, yolculuk nasıl oynatılır gibi oyunun karmaşık prosedürleri hakkında rehberlik de pek yok. Sonuç olarak 5E DMG’si, yeni DM’lere oyun nasıl yönetilir öğretmekten ziyade, oyuna eklenip çıkarılabilecek bir sürü opsiyonel kural sunuyor. Bu kuralların arasında herkesin kullanabileceği dövüş manevralarından tutun, büyü hanesi sistemini mana puanına çeviren alternatif kurallara epey seçenek var. DMG’deki bu opsiyonel kural seçenekleri de aslında gerçekten kullanışlı. Ancak adı Dungeon Master’s Guide olan bir kitaptan daha fazla tavsiye beklerdim. Ama konuda tek istisna sosyal sahne kuralları: DMG’nin içinde, birisini ikna etmek vb. durumlarda zar zorluklarını ayarlamak için son derece sade ve kullanışlı kurallar var. Aslında daha fazla insanın bu kuralları okumasını isterdim.
Bu tavsiye eksikliği, aslında muhtemelen 5E’nin başta hitap ettiği kitleyle alakalı. Geçen bölümde de söylediğim gibi, D&D 5E başta eski fanları geri kazanmak için yazılmıştı. Bu nedenle DM’lerin de, eski edisyonlardan oyun oynatmaya aşina kişiler olacağını tahmin ediyorlardı. DM’ler zaten deneyimli olduğundan, DMG’yi bu insanların zaten bileceği tavsiyelerle doldurmak yerine alternatif kural seçenekleri eklemeyi tercih etmişler.
DMG, tavsiye ve alternatif kuralların yanında, D&D’nin son olmazsa olmazı büyülü eşyaları da içeriyor. Ancak büyülü eşya konusu, 5E’nin kanayan yaralarından biri. Yapımcılar, oyunun büyülü eşyalara ihtiyaç duymadan dengelendiğini söylüyor. Ancak bu mazeretle, hangi seviyede nasıl büyülü eşya verilmeli, eşyalar birbiri arasında nasıl dengelenir gibi sorulara hiç cevap vermemeye karar vermişler. DMG, size bol sayıda büyülü eşya seçeneği sunuyor. Ancak bu eşyaları nasıl ve nerede dağıtacağınızı sizin masada öğrenmeniz gerekiyor.
Princes of the Apocalypse (PotA)
Basım Tarihi: 7 Nisan 2015
Kitap Türü: Macera Kitabı (Level 1-15)
Sayfa Sayısı: 255 sayfa
Not: 7/20
Artılar:
+ Klasik bir D&D macerasına saygı duruşu niteliğinde
+ Ek kitabı yeni ırklar ve büyülerle oyunculara seçenekler sunuyor
Eksiler:
– Megazindan gezme macerası bir noktadan sonra bayıyor
– Eski Temple of Elemental Evil macerasını oynatsanız daha iyi olabilir
Ateş, Su, Toprak ve Tahta
PotA, Wizards’ın yine taşeron olarak yaptırdığı maceralardan biri. Sasquatch Games, bu macerada AD&D 1E için Gary Gygax’in yazdığı klasik macera The Temple of Elemental Evil’dan esinlenmiş. Unutulmuş Diyarlar’da Elementel Tarikatların ele geçirdiği Dessarin Vadisi’ni kurtarma temalı, oyuncuların istedikleri yere gidip keşfe çıkabildikleri sandbox türünde bir macera yazmış.
Öncelikle maceranın en büyük artısını söyleyeyim: Bu macera ile beraber, Elemental Evil Players’ Companion (EEPC) adında ücretsiz bir kural kitabı çıktı. Bu kitapta Genasi (elementel kökenlere sahip insansılar), Goliath (dev soyundan gelen insansılar), derin gnom, Aarakocra (kuşgiller) gibi yeni ve eğlenceli ırkların yanında birçok element temalı büyü yayınlandı. EEPC, her oyuncunun sahip olması gereken bir kitapçık bana kalırsa, ücretsiz olması da cabası.
Ancak maceranın kendisi, ne yazık ki çok da iyi değil. D&D 5E, her ne kadar eski edisyonlara çoğu konuda öykünse de, keşfetmesi haftalar süren bir megazindana girip hayatta kalmaya çalışma döngüsünü, D&D’nin eski edisyonları kadar iyi yapamıyor. Bir noktadan sonra, “hadi zindanın bu sefer de su köşesine gidip oradaki tarikatçıları temizleyelim” demek baymaya başlıyor. Oyun hikâye bakımından çok da ilgi çekmediğinden, PotA’yı oynatmak yerine AD&D 1E için çıkan The Temple of Elemental Evil’ı doğrudan alıp oynamak daha iyi bir seçenek olabilir.
PotA da oyuncu olarak deneyimlediğim maceralar arasında. İlk kez oyun oynatan DM’imizin yaşadığı zorluklar ve oyuncuların nelere sıkıldığını görmek, oyun hakkındaki negatif fikrimi kesinlikle perçinledi (Büşra, bunu okuyorsan tekrar ediyorum, macera kötüydü, sen iyi bir iş çıkardın!).
