Narnia Günlükleri ve Ötesi

Narnia Günlükleri‘ni okudunuz mu? Eğer okuduysanız bu yazıyı okumak ister misiniz emin olamadım. Çünkü size burada Narnia Günlükleri serisinden bahsedeceğim ve aynı şeyleri tekrar okumaktan sıkılabilirsiniz. Ancak yeniden bu büyülü dünyayı yaşamak isteyebilirsiniz de. Ben bu seriyi ikinci kez bitirirken de ilk seferinde aldığım tadı ve heyecanı aldım doğrusu. Ne kadar güzel ve büyülü bir dünya… Narnia!

Clive Staples Lewis ismini daha önce duydunuz mu bilemiyorum. Belki ilk önce İş Bankası Yayınları tarafından, sonra da Doğan Egmont Yayınları tarafından yayınlanan Narnia Günlükleri serisinden, belki de Kabalcı Yayınları tarafından yayınlanan Uzay Üçlemesi serisinden biliyorsunuz. Kısaca C.S. Lewis’ten bahsetmek gerekirse 1898 yılında doğmuş ve 1963 yılında ölmüş İngiliz yazardır. Yüzüklerin Efendisi serisinin yazarı fantazyanın büyük ustası J.R.R. Tolkein’in yakın dostudur. Oxford’da birlikte çalışmışlardır. Hatta Narnia ve Yüzüklerin Efendisi fikri, Tolkien ve Lewis’in konuşmaları ve sohbeti sırasında ortaya çıkmıştır.

Hem Tolkien hem Lewis, İngiltere’nin de yer aldığı 1. Dünya Savaşı’nda asker olarak yer almışlardır. Bu dönemde yaşanan Sanayi Devrimi ve savaşlar Tolkien’i etkilediği kadar Lewis’i de etkilemiştir. Bu savaş, ikisi üzerinde de ağır izler bırakmıştır. Sonrasında 2. Dünya Savaşı’nın da patlak vermesiyle yine İngiltere bu savaşta ağır darbeler yemiştir ve bu ikilinin hayalgücünde çok büyük olaylara sebebiyet vermiştir. 1945 yılında 2. Dünya Savaşı bitmiştir. Tolkien ve Lewis, savaş sonrası biraraya geldiklerinde, “Bu büyük buhranı, savaşı ve yaşananları kendimizce anlatmalıyız,” diye düşünmüşlerdir. Bunun üzerine Lewis, “Narnia Günlükleri” serisini; Tolkien ise önceden yazmış olduğu Hobbit kitabını devam ettirerek “Yüzüklerin Efendisi” serisini yazmıştır. Tolkien, bir dilbilimci olarak kendi eserine dilbilimini, Lewis de bir dinbilimci olarak kendi eserine teolojiden göndermeleri eklemiştir. İşte, bilmeyenlere de buradan söyleyelim; fantastik edebiyat çok önemli metaforlar ve anlamlar içermektedir. Narnia serisi ise bunu en iyi gösteren serilerden biridir. Sadece savaş, iç dünya değil; bundan çok daha fazlası da var.

Gelelim asıl konumuz olan Narnia Günlükleri’ne. Narnia, fantastik bir dünyada yer alan masalsı bir diyardır. Burada konuşan hayvanlar, orman perileri, satirler, sentorlar, minatorlar ve daha pek çok fantastik yaratık yaşar ancak bu yaratıklar bu fantastik dünyanın sadece Narnia bölgesinde yer alırlar. Kitaplarda kişiler üzerinden gidilen bir kurgu değil, mekan üzerinden gidilen bir kurgu vardır. Yani pek çok fantastik eserde olduğu gibi bir kahramanın veya bir grup kahramanın macerası yerine Narnia’nın macerası anlatılır. Bu nedenle her kitapta farklı karakterler ile karşılaşmak mümkündür ancak kurgu genel olarak birbiriyle bağlantılıdır. Ayrıca kitapta adı geçen Aslan, hayvan olarak da bir aslan olarak görünmesine rağmen bu bir Türkçe çeviri değildir. Yaratığın C.S. Lewis tarafından konan ismi Aslan’dır. Kitapta ayrıca Türk Lokumu gibi tanıdık öğeler de mevcut.

Sizlere kısaca kitaplardan bahsedeyim.

BÜYÜCÜNÜN YEĞENİ (1. Kitap)

Bu kitapta Digory Kirke ve Polly Plummer isimli iki çocuğun Londra’da yaşadıkları bir tavanarası macerası sonrası “Dünyalar Arasındaki Orman” denen büyülü bir ormana girişleri konu alınır. Hikayenin baş aktörlerinden bir tanesi Digory’nin büyükbabası olan Andrew Ketterley’dir. Büyükbaba Andrew aslında bir büyücüdür ve yaptığı yüzükler ile başka diyarlara yolculuk gerçekleştirebildiğine inanmamktadır. İnanmaktadır diyoruz çünkü kendisi denemeye cesaret etmemiştir. Zorunlu şekilde kendilerini bu yolculuk içerisinde bulan Digory ve Polly önce büyülü ormana, oradan da başka diyarlara yolculuk ederler. Bu yolculukta yaşayacaklarını sizlere anlatmayacağım ama bu kitapta anlatılanlar Narnia serisinde önemli yer tutar. Narnia’nın yaratılışını, Aslan’ın ilk görünüşünü ve Buzlar Kraliçesi Jadis’i bu kitapta görüyoruz. Narnia’nın konuşan hayvanlarının hikayesi de bu kitapta geçmektedir. Ayrıca Jadis’in Narnia’ya gelişi ve Narnia’nın yaratılışı önemlidir. Burada bahsettiğimiz Aslan bir özeli isimdir. Yaratıcı aslanın ismi Aslan’dır. Kitapta başka Türk motifleri de görmek mümkün.

ASLAN, CADI VE DOLAP (2. Kitap)

İlk kitap ile bağlantılı olarak ilerleyen muhteşem bir hikaye anlatılmaktadır bu kitapta. İlk kitaptan sonra aradan yaklaşık 50 yıl geçmiştir ve İngiltere, o sıralarda 2. Dünya Savaşı içerisindedir. Çocukların güvenli olması için çocuklar Londra dışına gönderilirler. Böylece 4 kardeş olan Peter, Susan, Edmund ve Lucy de kırsal alanda bir çiftlikte yaşayan profesörün evine gönderilirler. Profesör sürprizlerle dolu bir kişiliktir ama kitapta çok fazla görmeyiz kendisini. Bir gün evin içinde yaşadıkları bir koşturmaca sonrası Lucy, eski bir dolaba girer ve kendisini Narnia’nın karlı topraklarında bulur. Akabinde yaşanan bir takım olaylardan sonra Peter, Susan, Edmund ve Lucy, Narnia’yı buzlardan ve karlardan kurtarmanın yolunu ararlar. Kehanete göre 4 insan (ademoğlu ve havvakızı) Narnia’yı kurtaracaktır. Bunun üzerine kötü kraliçe Jadis ile Narnia’nın kurucusu Aslan arasında bir savaş başlar. Savaşın en önemli aktörleri de bu 4 kardeştir. Savaşlar, kehanetler, büyüler ve sürprizler ile dolu harika bir macera. Narnia Günlükleri serisinin en önemli kitabıdır. Tarihçe içerisinde önemli bir yere sahiptir. Bu kitapta Türk Lokumu ile karşılaşabilirsiniz, şaşırmayın! :)

AT VE ÇOCUK (3. Kitap)

Bu kitap Narnia’nın güneyinde, buram buram Arap kültürü kokan başka topraklarda geçmektedir. Tarkaan isimli yönetici soyluların yaşadığı, büyük çöllerin olduğu, Arap mimarisinin yer aldığı ve palaların konuştuğu bu kitapta Narnia’yı özlüyoruz doğrusu. Shasta isimli bir çocuğun yaşadığı hayattan kurtulmak amacıyla evden kaçması ile başlar macera. Calormen’den Bree isimli bir at ile kaçarken Hwin isimli bir at ile yolculuk etmekte olan Aravis ile karşılaşır. Bu buluşma sonrasında Tashbaan’a giden atlılar hiç istemeden kendilerini büyük bir maceranın içinde bulurlar. Yaşadıkları şanssızlıklar ve tesadüfler onları farklı yollara sürükler ancak bu sürüklenme tüm kıtanın tarihini değiştirir. Narnia’ya karşı düzenlenen bir seferin haberini alan kahramanlarımız kendilerini bir anda heyecanlı bir karmaşanın ortasında bulurlar. Genel olarak sıcak çöller ve köleler içerisinde kendimizi 1001 Gece Masalları okur gibi hissediyoruz. Tarihçe içerisinde çok önemli bir yeri olmasa da, Narnia sınırındaki Archenland için önemli bir hikaye anlatılmaktadır.

PRENS CASPİAN (4. Kitap)

İkinci kitapta gördüğümüz 4 kardeşin yaz tatili sonrasında okula dönmek için tren istasyonunda beklemeleri ile başlar macera. Büyülü bir şekilde tekrar Narnia’ya çekilen bu dört kardeş, geride bıraktıkları Narnia’nın çok değişmiş olduğunu görürler. Nedenini araştırırken karşılaştıkları bir cüce bütün hikayeyi o ana kadar anlatmaya başlar. Hikaye ise Caspian isimli bir Telmarlı çocuğun hikayesidir. Her şey Caspian’ın Telmarlı “Yeni Narnia” kralı Miraz’ın yanından kaçmasıyla başlar. Sonrasında Peter, Susan, Edmund ve Lucy ile karşılaşan Caspian’ın yapacakları vardır ve bu dört kardeş de Caspian’ın macerasına katılır. Narnia’dan tam 1 yıl önce ayrılan bu dört kardeş, döndüklerinde Narnia’da yüzlerce yıl geçtiğini görürler ve Narnia’yı eski günlerine döndürmek için çabalarlar. Sürprizlerin yaşandığı, fantastik yaratıkların ve konuşan hayvanların olduğu Narnia topraklarına dönmek sizleri yine o büyülü atmosfere sokmaya yetiyor.

ŞAFAK YILDIZI’NIN YOLCULUĞU (5. KİTAP)

Lucy ve Edmund, güvenle kalabilmeleri için akrabalarının yanına gönderilir. Kuzenleri Eustace’ten hiç haz etmezler ancak tüm yazı onunla geçirmek zorundadırlar. Mucizevi bir şekilde yine Narnia’ya giderler ancak bu sefer yanlarında huysuz kuzenleri Eustace de vardır. Kendilerini Caspian’ın Şafak Yıldızı isimli gemisinde bulurlar. Caspian, babasının iyi dostları olan 7 lordu aramaya koyulur. Bu yedi lord, Caspian’ın amcasının krallığı zamanında amcası tarafından bizzat uzaklara gönderilmiştir ve geri dönmemişlerdir. Şafak Yıldızı gemisi ile açık denizlerde ve adı duyulmamış adalarda bu lordları ararlar. Bu sürede hem denizde hem de karada başlarından pek çok macera geçer. Bazı maceralar gerçekten korkutucu, bazıları ise eğlencelidir. Duygusal anların da yaşandığı, kahramanlık ve efsanelerle dolu gizemli bir kitap.

GÜMÜŞ SANDALYE (6. KİTAP)

Bir önceki kitaptan hatırladığımız Eustace, okul arkadaşı Jill ile birlikte bu kitabın başkahramanları olarak Narnia topraklarına ayak basıyorlar. Kral Caspian yaşlanmış, oğlu Rilian ise uzun zamandır ortalıklarda görünmüyor. Aslan, bu iki arkadaşı Prens Rilian’ı bulması için Narnia’ya çağırıyor. Aslan’ın öğütleri ve 4 önemli mesajı ile yolculuklarına başlayan arkadaşlar, yolda Suratsız adında bir Kıllıkıpırdak ile karşılaşıp yola üç kişi devam ediyorlar. Önce devlerle, sonra cücelerle karşılaşan grup talihsiz olaylar yaşarken bazen şansları bazen de yardımlaşmaları onları kurtarıyor. Sürprizlerin de yaşandığı kitapta macera hiç bitmiyor. Narnia’nın kuzeyini, devlerin yaşantısını ve yeraltını bu kitapta keşfedeceksiniz.

SON SAVAŞ (7. KİTAP)

Narnia, adından da anlaşıldığı üzere Son Savaş’a hazırlanıyor. Kalleşçe ve alçakça yapılmış bir plan sonrasında bir Maymun ve bir eşek, tüm Narnia’yı etkisi altına alıyorlar. Bu etkiden tüm Calormen ve komşu topraklar etkileniyor. Zor anlar yaşayan genç Kral Tirian ve tekboynuzlu at Cevher’in yardımına ise önceki kahramanlarımız Eustace ve Jill yetişiyor. İngiltere’de bir tren yolculuğundan çekip Narnia’ya getirilen bu iki arkadaşı çok zorlu bir görev bekliyor. Daha önce Narnia’ya bir daha gelemeyecekleri söylenen Peter, Lucy, Edmund da bu kitapta Narnia’yı ziyaret ediyorlar ama olaylar beklendiğinden çok daha farklı gelişiyor. “Yukarı ve içeri” ilerledikçe gerçek Narnia ile ve Aslan ile karşılaşıyorlar. Ve işte Son Savaş’ın sonuçları, “yukarı ve içeri”den daha net görülmeye başlanıyor.

Daha önce hiç karşılaşmadığınız kadar metaforla, göndermeyle ve alt metinle dolu bir hikaye. Pek çok kişi bu serinin çocuklar için yazılmış olduğunu düşünse de; bu seri okuyucuya her yaşta farklı anlam ifade edebilecek türde bir yapıt! Hayvanların konuştuğu, kahramanların çocuk olduğu bir macera olmasının sebebi, Narnia’ya belli bir yaştan -ergenlik çağından- sonra giremiyor olmanız! Çünkü çocukluktan çıkmış bir bireyin yaşantısı, bakış açısı ve düşünceleri çok daha farklı olacaktır. Gerçeklerin arkasındaki derinliği görmek yerine gerçekleri olduğu gibi görmeye odaklanacaktır. Narnia, siz nasıl görmek istiyorsanız karşınızda o şekilde canlanacaktır.

Narnia serisini okurken pek çok dostunuz size bu topraklarda eşlik edecek. Çoğu zaman onlarla birlikte eğlenecek, gülecek ve mutluluğu paylaşacaksınız, kimi zaman da birlikte gözyaşları dökeceksiniz. Her şeye rağmen dostlarınızla birlikte olup duygularınızı ve maceralarınızı paylaşacaksınız.

Yıllarca fantastik kurgu editörlüğü ve danışmanlığı yapmış, kendimi bildim bileli fantastik kurgu okuyan biri olarak bu kitabı okumanızı şiddetle, ısrarla ve mutlaka öneriyorum!

Önceden de söylediğim gibi; Ne kadar güzel ve büyülü bir dünya… Narnia!

Not: Narnia serisindeki metaforlar ve alt metinler ile ilgili “Finding God in the Land of Narnia” ve dilimize çevrilmiş olup Türkçe ismi “Narnia Diyarı” olan kitapları okuyabilirsiniz.

Narnia Günlükleri Kitap Okuma Listesi

1. Büyücü’nün Yeğeni
2. Aslan, Cadı ve Dolap
3. At ve Çocuk
4. Prens Caspian
5. Şafak Yıldızı’nın Yolculuğu
6. Gümüş Sandalye
7. Son Savaş