Telifi Düşen Kitaplar Ücretsiz Nasıl Okunur?
Yeni yılla birlikte birçok kitabın telif hakkı süresi doldu ve artık bu kitaplar kamu malı oldu. 2019 yılı itibariyle yasal olarak indirebileceğimiz on binlerce kitap bulunuyor.
1 Ocak 2019 tarihinden itibaren on binlerce film, şarkı ve çizgi filmin yanı sıra pek çok kitap da insanların ücretsiz erişimine açıldı. Sonny Bono Telif Hakkı Uzatma Yasası uyarınca “kurumsal” eseler (Mickey Mouse gibi) 120 yıl boyunca telif hakkı yasası ile sınırlandırılabiliyordu. Ancak kanunda yapılan bir değişiklik ile 1923 ile 1977 yılları arasında yayınlanan eserler, basılmalarından 95 yıl sonra kamu malı olabiliyor.
Bu durumda ilk kez 1923 yılında yayınlanan Virginia Woolf, Agatha Christie ve Robert Frost’un eserleri de dahil olmak üzere çok sayıda kitabı dijital ortamlardan yasal olarak indirebiliriz.
Bu Kitapları Nasıl İndireceğiz?
İnternetten yasal olarak kitap okuyabilmek için farklı türleri içinde barındıran siteler bulunuyor. Telif hakkı dolan kitapları okumak için ReadPrint.com veya The Literature Network (çoğunlukla büyük yazarların kitapları yer alır) sitelerini ziyaret edebilirsiniz. Bunların yanı sıra Librivox (sesli kitaplar), Authorama ve daha pek çok sitede bu kitapları bulmanız mümkün.
Ayrıca kitap, dergi, müzik ve diğer medya türlerini dijitalleştirmek için kapsamlı çalışmalar yapan arşivleme projeleri de mevcut. Duke Üniversitesi tarafından yayınlanan bir blog yazısında, 1923’te yayınlanmış olan ve en çok tanınan bazı eserler için link verildi. Hemen ulaşabileceğiniz kitaplar şu şekilde:
- Edgar Rice Burroughs, Tarzan and the Golden Lion
- Agatha Christie, The Murder on the Links
- Winston S. Churchill, The World Crisis
- Robert Frost, New Hampshire
- Kahlil Gibran, The Prophet
- Aldous Huxley, Antic Hay
- D.H. Lawrence, Kangaroo
- Bertrand and Dora Russell, The Prospects of Industrial Civilization
- Carl Sandburg, Rootabaga Pigeons
- Edith Wharton, A Son at the Front
- P.G. Wodehouse, The Inimitable Jeeves ve Leave it to Psmith
- Virginia Woolf, Jacob’s Room
- E.E. Cummings, Tulips and Chimneys
Büyük bir dijital arşivleme projesi olan HathiTrust, 1923 yılında yayınlanan ve telif hakkı dolan 53 binden fazla eseri sitesine yükledi. Bu kitaplar arasından 17 bin 650’den fazlası İngilizce yazılmış kitaplar. Benzer şekilde, Internet Archive de o yıl içinde İngilizce olarak yazılan 15 binden fazla eseri sitesine yükledi.
58 binden fazla ücretsiz olarak indirilebilen kitaba sahip Project Gutenberg ise 2019 itibariyle telif hakkı dolan beş eseri dijitalleştirdi: The Meredith Mystery – Natalie Sumner Lincoln, The Golden Boys Rescued – Radio L. P. Wyman, White Lightning Edwin – Herbert Lewis, The Garden of God – H. De Vere Stacpoole ve The Prophet – Kahlil Gibran.
► Dünyanın En Büyük Kitabevi, İran ve Telif Meselesi
Akademik makaleler ile ilgileniyorsanız Reddit kullanıcısı nemobis, 1923’ten önce akademik dergilerde yayınlanan 1 buçuk milyondan fazla eseri de dijital ortama yükledi. Son olarak Internet Archive ve Project Gutenberg gibi projelerin tamamen gönüllü çalışmalara dayandığını da belirtelim.
Kaynak: Vice
