Hobbit’teki Farklılıklar

Hobbit filmine az kala kitap hakkında ufak bir anektodu sizlerle paylaşalım istedik. Paylaşmak istediğimiz konu dikkatli okuyucuların fark ettiği ancak birçok okuyucunun gözünden kaçan ufak bir detay aslında.

Tolkien tarafından Yüzüklerin Efendisi’ne giriş niteliğinde hazırlanan önsöz içerisinde bir bilgi göze çarpıyor. Bölüm 4 – Yüzük’ün Bulunuşu (Yüzüklerin Efendisi, Yüzük Kardeşliği, Metis Yayınları, Sayfa 26-30) kısmında, hikayenin önceki kısmı yani Hobbit ile ufak bir bilgi veriliyor.

Tolkien bu kısımda, Yüzük’ün Bilbo Baggins tarafından nasıl bulunduğunu açıklıyor. Bir nevi Hobbit kitabının ufak bir özetini sunuyor. Bilbo, Yüzük’ü nasıl bulduğunu cücelere ve Gandalf’a anlatıyor. Bu hikayede Bilbo, Gollum ile girdiği bilmece yarışını kazandığını ve Yüzük’ün hediye edildiğini söylüyor.

Bilbo’nun Shire’a döndükten sonra yazdığı Kırmızı Kitap içerisinde, hediyesini nasıl hakkıyla kazandığını bu şekilde açıklıyor. Çünkü Bilbo, Goblin mağaralarında kaybolduğu sırada el yordamıyla bulduğu Yüzük’ü cebine atmıştı. Gollum tarafından hediye edilecek tek şeyin bu olacağını düşünen Bilbo, bu şekilde içini rahatlatmaktaydı.

Ancak Yüzüklerin Efendisi Bölüm 2 – Geçmişin Gölgesi kısmında Gandalf ve Frodo arasında geçen konuşmalarda Bilbo’nun tek Yüzük’ü Gollum’dan hile ile aldığı ortaya çıkıyor.

Bu farklılık neden var? Cevap oldukça basit aslında. Hobbit’in 1937 yılında basılan ilk versiyonu ile İkinci Dünya Savaşı’nı takip eden baskıları arasında farklılık var. Tolkien, Gollum karakterine daha derinlik kazandırmak amacıyla Hobbit’in 5. Bölümü olan Karanlıktaki Bilmeceler kısmında değişiklik yapıyor. Bu değişikliği ise yukarıda bahsi geçen Yüzük’ün Bulunuşu kısmında başka bir hikaye ile kapatıyor.

Bilbo, Tek Yüzük’ü bulduktan sonra onun Gollum tarafından hediye edildiğini anlatıyor. Tolkien, daha sonra Gollum’un hediye değil mağaralardan çıkışı göstereceğini ekleyerek hikayeyi biraz değiştirmiş oluyor.

Tolkien’in bu ufak değişikliği tüm çalışmasını etkileyecek nitelikte olduğu için bu şekilde bir düzeltme ile okuyucu karşısına çıkıyor. Okuyanların kafasının karışmaması için önsöz içerisinde Bilbo’nun hikayeyi farklı anlattığını savunuyor, baskıdaki farklılıklardan söz etmiyor.

1937 yılındaki ilk baskılara ulaşmak neredeyse imkansız. eBay üzerinden orijinal ve temiz parçalar binlerce dolar değerinde. Fotokopi baskısı bile eşdeğerde alıcı buluyor. Ancak Evanston, Illinois’de bulunan Nortwestern Üniversitesi Kütüphanesi bir okuyucuyu kırmamış ve ilk baskının bir fotokopisini onunla paylaşmış. Bu güzel okuyucu da farklı kısımları internet üzerinden açıkça paylamış.

Sizler için çok detaylı olmasa da bu değişikliği göstermek istiyoruz:

Yenilenmiş Baskı*

“Basit!” dedi Bilbo. “Dağ bu, sanırım.”
“Kolay mı tahmin ediyoss? aramıssda bir yarıss yapmalı, assissim. Eğer assiss sorarssa ve o yanıtlamasssa, biss onu yerler assissim. Eğer o bisse sorarssa ve biss yanıtlamassak o ssaman biss, o ne isstersse yaparlarss, hı? Biss çıkışss yolunu gösteririss, evet!”

Orijinal Baskı

“Basit!” dedi Bilbo. “Dağ bu, sanırım.”
“Kolay mı tahmin ediyoss? aramıssda bir yarıss yapmalı, assissim. Eğer assiss sorarssa ve o yanıtlamasssa, biss onu yerler assissim. Eğer o bisse sorarssa ve biss yanıtlamassak o ssaman biss, o ne isstersse yaparlarss, hı? Biss ona bir hediye veririss, gollum!”

Sonrasında ise Bilbo “Cebimde ne var” sorusuna 3 kerede yanıt veremeyen Gollum yenilmiştir. Gollum’un “İp ya da hiç birşey” cevabının ardından içerik tümüyle değişikliğe uğramıştır. Bu noktadan sonra orijinal metin şu şekilde devam etmekte:

“İkisi de yanlış,” diye bağırdı Bilbo oldukça rahatlayarak. Ayağa zıplayıp arkasını en yakın duvara dayadı ve küçük kılıcını salladı. Tuhaftır bu konuda paniğe kapılmadı. Gollum’un çok uzun zaman önce öğrendiği tek bir şey varsa o da asla ama asla bir bilmece oyununda hile yapmamaktır, ki bu da muazzam kadimlikteki kutsal bir kuraldır. Ayrıca zaten bahsettiği yerde kılıç duruyordu. Sakince oturdu ve fısıldadı.
“Hediyeye ne oldu?” diye sordu Bilbo, pek önemsemeyerek, oldukça adil ve zor bir durumda kaldığı yarışmayı kazandığını hissederek.

Bölüm sonunda ise orijinal ve yenilenmiş baskı aynı yerden devam etmektedir. Bilbo korku içerisinde Yüzük’ü takarak Gollum’dan saklanmış ve üzerinden atlayarak özgürlüğe giden yola ulaşmıştır. Tabi bu özgürlük onu karşılayan Goblinlerle doludur.

* Yenilenmiş baskı Hobbit, Altıkırkbeş Yayınları sayfa 91’den alıntılanmıştır. Orijinal baskıdaki paragraf ise metne sadık bir çeviri ile şahsım tarafından yapılmıştır.

Yenilenmiş bu kısımda Gollum daha hırpani, daha kötü niyetli ve daha çıkarcı betimlenmiştir. Böylece Tolkien’in Yüzüklerin Efendisi Üçlemesi’nde önemli bir yeri olan Gollum’un karakter yapısını daha derinleştirmiştir.