Dijital Bir Dünyadaki Öğrenci Hakları: Çevrimiçi Gizlilik 101

İster yurtta kalıyor, isterse de kablosuz internet hizmetinden yararlanıyor olsun, her üniversite öğrencisi bağlantısının kısıtlandığını bilir. Bu kısıtlamanın seviyesi, tamamen üniversitenin insafına kalmıştır: Bazı üniversiteler sadece sosyal medya sitelerini değil, çevrimiçi mesajlaşma servislerini dahi engeller. Bazıları ise sadece torrent gibi dosya paylaşım protokollerini yasaklar. Ancak en liberal uygulamada dahi, interneti dilediğiniz gibi kullanamazsınız: Engellenen bir şeyler muhakkak vardır.

Oysa çoğu öğrenci için sosyal medya siteleri (ve çevrimiçi mesajlaşma servisleri) aileleri ile haberleşmenin tek yoludur. Ücretsiz olarak kullanılabildikleri için bu servisler oldukça popülerdir ve dünyanın diğer ucundaki akrabalarınız ve dostlarınızla bile süre kısıtlaması olmadan görüşebilmenizi sağlar.

Kısıtlamasız bir internet, araştırma amaçları için de önemlidir: Sırf üniversite yönetiminin politik görüşlerine uymadığı için yasaklanan bir web sitesi, araştırmanız için hayati öneme sahip bilgiler barındırıyor olabilir. Peki, üniversitelerin bu uygulamalarının yasal bir dayanağı var mı? Bir üniversite öğrencisi olarak hangi çevrimiçi gizlilik haklarına sahipsiniz? Daha da önemlisi, bu internet yasaklarından nasıl kurtulursunuz? Aşağıda bu soruların hepsini cevaplayacağız.

Üniversitelerin Erişim Engeli Uygulamasının Yasal Dayanağı

Gerçeği söylemek gerekirse, internet erişimini kim sağlıyorsa kuralları da o koyar: Bir öğrenci olarak, siz sadece üniversitenin ağına uzaktan bağlanan bir misafirsiniz. Ağ sahibinin belirli web sitelerine erişimi engellemesi için kimseden izin almasına gerek yoktur. Bir benzetme yapacak olursak, internete komşunuzun kablosuz bağlantısı ile bağlanıyorsanız, çocuklarını korumak için koyduğu yasakları kaldırmasını isteyemezsiniz: Komşunuz sizden izin almak zorunda değildir.

Bu yeterli gelmediyse, üniversitelerin uyguladığı erişim engellerinin yasal dayanağının “5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun” olduğunu belirtelim. Bu kanun ve ilgili yönetmelikler, hizmet sağlayıcı olarak üniversite yönetimine çeşitli yükümlülükler verir ve bunların ihlal edilmesi halinde ağır cezalar içerir. Yani örneğin mahkeme kararı ile erişimi kısıtlanmış bir siteye üniversite ağı üzerinden de bağlanamazsınız: Yasal kararlar, herkes gibi üniversite yönetimlerini de bağlar.

Çevrimiçi Gizlilik Haklarınız

Aynı nedenle, üniversite yönetimleri çevrimiçi gizliliğinize de saygı duymak ve onu korumak için gerekli adımları atmak zorundadır. Zira çevrimiçi gizliliğinizi garanti altına alan gerek yerel, gerek uluslararası yasal düzenlemeler mevcuttur ve bunlara uyma zorunluluğu vardır. Bu bağlamda, bir üniversite öğrencisi olarak sahip olduğunuz gizlilik hakları şunlardır:

• Kişisel bilgileriniz gizlidir. Üniversite yönetimi girdiğiniz web sitelerini takip edip kişisel bilgilerinizi toplayabilir. Ancak bu bilgileri üçüncü taraflarla paylaşması (veya satması) yasaktır. Bilgileriniz, hiçbir surette reklam amaçlı kullanılamaz. Toplanan bilgilerinizin güvenli bir şekilde depolanması ve üniversite yönetiminin buna dair gerekli tedbirleri alması mecburidir.
• Güvenli bir bağlantıya hakkınız var. Üniversite yönetimi, kişisel ve hassas bilgilerinizin korunması için gerekli tüm tedbirleri almak zorundadır. Diğer bir deyişle, ağ güvenliğini sağlamak ve bunun için gerekli tüm tedbirleri almak mecburiyeti vardır: Kuralları belirleme hakkının olması, misafirlerinin güvenliğini sağlama yükümlülüğü olduğu anlamına da gelir. Boğaziçi Üniversitesi tarafından sağlanan VPN hizmeti (BOUN) buna güzel bir örnektir: Üniversite, kaynaklarını öğrencileri ile VPN kullanarak güvenli bir şekilde paylaşmaktadır.

VPN İle Erişim Engellerinden Kurtulun

İyi ama üniversite yönetimi bu haklarınızı korumak için gerekli tedbirleri almamışsa ne olacak? Peki ya ailenizle görüşmek için yasaklanmış bir sosyal medya sitesini kullanmak zorundaysanız? Bu ve benzeri durumlarda, VPN kullanarak tüm erişim engellerinden kurtulabilirsiniz. Bu servis bağlantınızı şifreler ve üçüncü kişilerin (buna üniversite yönetimi de dâhil) internet üzerinde yaptıklarınızı takip etmesini engeller. Üstelik doğru servisi seçerseniz bunu her cihazda elde edebilirsiniz: Örneğin Android ve iOS için VPN uygulamaları sunan servisler de vardır. Peki, yaptığınız şey yasalara uygun mu? Diğer bir deyişle, üniversitelerde VPN kullanmak yasal mı?

Bu sorunun kısa cevabı evet: VPN Turkey servislerini kullanmak yasal bir eylem ve bunu engelleyen hiçbir şey bulunmuyor. VPN kullanmak dünyanın hiçbir yerinde illegal bir durum değildir: Dileyen herkes, ücretli veya ücretsiz bir servisten yararlanarak bu hizmeti kullanmaya başlayabilir. Üstelik bu sayede üniversite yönteminin size hiçbir zaman sağlayamayacağı bir güvenlik de elde edersiniz. Örneğin:

• Eposta hesaplarınız ve sohbetleriniz gizli kalır. Normal şartlarda, gizlilik haklarınıza saygı gösterilen bir üniversite ağında bile bu bilgilerinizin görüntülenmesi mümkündür. Oysa VPN kullanarak bağlantınızı şifreler ve gerçek anlamda güvenli hale getirirsiniz.
• Bilgi toplanmasını engellersiniz. Üçüncü kişilerle paylaşılsın veya paylaşılmasın, VPN kullanarak kişisel bilgilerinizin toplanmasını engelleyebilirsiniz. Şifrelenmiş bir bağlantıda tanımlayıcı bilgilerin toplanması mümkün olmayacaktır.  
• Yasaklanmış sitelere erişebilirsiniz. Şifrelenmiş bir bağlantı, firewall kurallarını baypas ederek yasaklanmış sitelere erişmenizi de sağlayacaktır. Daha özgür bir internete erişim elde ederek, araştırmanız için gerekli tüm kaynaklara kolayca ulaşabilirsiniz.

VPN kullanmak yasaldır ve tüm bu avantajlara sahip olmanızı sağlar. Ancak bu servisi bir tür “sihirli izin belgesi” zannetmemek gerekir. VPN kullanarak bir suç işlenirse (örneğin sosyal medya siteleri üzerinden biri tehdit edilirse) bunun sorunluluğu halen kullanıcının kendisine ait olacaktır. VPN kullanmak sizi yasal bakımdan “sorumsuz” hale getirmez. Diğer bir deyişle, elde ettiğiniz özgürlükle beraber gelen sorumluluğu da kabul etmeniz gerekir. Bu bağlamda, üniversitenizin internet kullanım politikalarına muhakkak göz atmanızı da öneririz. Bu politikalar, neye izin verilip nelere verilmediğini daha net bir şekilde anlamanızı sağlayacaktır.