Habercilik 280 Karaktere Sığdı, Bilgiye Ulaşmak Tarihte Kaldı

Haberciliğin tarihi çok çok eskiye dayanıyor ancak en önemli yazılı haber kaynaklarından olan gazeteciliğin tarihi 1605 yılında başladı kabul edilir. Sonra radyolarla sesli habercilik, televizyonlar ile görsel habercilik de başladı. Bunlar, toplu habercilik anlayışının günümüze kadar gelen kökleri.

Gazeteler ve radyolar, toplumların kaderini bile çokça etkilemiştir. Napoleon Bonaparte, gazeteyi bir propaganda aracı olarak kullanmış; II. Dünya Savaşı’nda Müttefik Kuvvetleri Berlin’e girene kadar gazeteler ve radyolar, Almanya’nın savaşı kazandığını yazmışlar. Halk da bu şekilde düşünüyormuş.

Kitle iletişimi denince 2000’li yıllara kadar akla gazete, radyo ve televizyon geliyordu. 2000’li yılların başlarında (2005 sonrası) hayatımıza sosyal medya diye bir kavram dahil oldu. Artık insanlar; önünde, mahallesinde, şehrinde, ülkesinde olan olayları tüm dünyaya duyurabilmeye başladı. Bu durum da geleneksel kitle iletişim araçlarının önemini azalttı. Eskiden haber alabileceğimiz tek kaynaklar gazete, radyo ve televizyonken şimdi çok uzaktaki kişilerden de anlık haberler alabiliyorduk. İşte bu değişimin başlangıcı oldu.

Google’ın Etkisi

2000’li yılların başlarıyla beraber internet çok hızlı bir şekilde gelişti ve yayıldı. Hatta her şirketin bir web sitesi olmak zorunda gibi yasalar bile çıktı. Artık internet, neredeyse tüm bilginin en temel kaynağı haline geldi. Yazılı basın Google aramalarında SEO içerikli haberler kasarken görsel basın ise kendisini Youtube gibi “özgür” yayın platformlarına atmak zorunda kaldı. Radyo ise günümüzde en çok araç kullanırken dinlenen bir medya haline geldi.

Google’ın SEO kurallarına uygun içerikleri insanların gözüne sokmasıyla yazılı habercilik de yön değiştirdi. Bazen arattığınız bir konu hakkında tek bir satır bulabilmek için bir sürü sayfaya bakmanız gerekiyor. Bu sayfalar sadece SEO kurallarıyla hazırlanmış ama aradığınız cevaba ulaşmakta zorlandığınız sayfalar oluyor. Bununla birlikte kaliteli ve aradığınız bilgi hakkında detayları da sunan içerikler arkalarda kalıyor. Kullanıcı alışkanlıkları da Google’da arama yapanların ikinci sayfaya çok nadiren geçtiklerini gösteriyor. Hatta sırf SEO uyumlu içerik yazmak için tek satırlık, haber vasfı bile olmayan bir içeriği sitede duyurmak için paragraflarca yazı yazıyorlar.

2 paragraf boyunca hiçbir içerik yok!

“ŞOK ŞOK! BÜYÜK KAZA SONRASI ÜNLÜ OYUNCUNUN DURUMU” başlıklarından bıktık hepimiz. Bunun için Limon Haber gibi haberi okuyup ünlü oyuncunun adını ve kazadan sonra iyi olup olmadığını tek satırla yazan mecralar da ortaya çıktı.

İnsanlar kalitesiz habercilik, SEO kasan ancak bilgi sunmmayan siteler ve habera anında kaynağından ulaşmak için sosyal medya hesaplarını takip etmeye daha çok yöneldi.

Hap Bilgi, Araştırmacılığın Yitmesi, Kolaycılık

1983 doğumluyum. Ansiklopediler karıştırarak, sözlükler okuyarak büyüdüm. Bir bilgiyi doğru elde etmek için tek bir ansiklopedi maddesi yetmedi 3-4 farklı ansiklopediden de ek bilgiler aldım. Bizim zamanımızda öğrenmek böyleydi. Sonradan internet aramaları çıktı ve insanlar kafasına takılan soruyu arama çubuğuna yazmaya başladılar. Karşılarına çıkan ilk cümleyi okuyup, “Tamam öğrendim,” demeye başladılar.

Günümüzde belli bir zümre dışında herkes sadece bir satırlık milyon tane konu hakkında bilgi sahibi. Sonrasında bu tek satırlık bilgi ile de, “Bu konuyu biliyorum,” deyip yorumlayıp sahnelerde konuşmalar, konferanslar bile yapabiliyorlar maalesef.

Hap bilgi, hızlı tüketimin popüler olduğu günümüzde en sevilen şey oldu.

5N 1K Ne Oldu?

Haberciliğin en temel ilkelerinden birisidir 5N 1K. Nedir bu? “Ne? Ne zaman? Nerede? Nasıl? Neden? Kim?“

Bir haberi anlamamız, yorumlayabilmemiz için ve haberciliğin tarafsız olması için bu detaylar önemlidir. İnsanlar bu soruların cevaplarını bulduğunda haber olur. Gazeteci bir babanın oğlu olarak bu ilkeleri çocukluğumdan beri duyarım. 2004’te Frpnet’i kurduğumuzda ve haberler yazmaya başladığımızda tek satırlık haberlerden uzak durduk. Halen de duruyoruz. “X Kitabı Duyuruldu” başlıklı bir haber yazarken yazarı hakkında bilgi, yayıncısı hakkında bilgi, kitabın varsa detayları, kitabın konusu, karakterin detayları gibi pek çok şeyi de haberi okuyan kişiye sunmaya gayret ediyoruz. Ancak yukarıda anlattığım gibi sosyal medyanın gelişmesiyle işler çok değişti.

Eskiden haberi haber sitelerini takip ederek alırdık. Şimdi insanlar haberi Twitter gibi hızlı tüketilen sosyal mecraları takip ederek alıyor. Bu bilgiler de gelende tek satırlık bilgiler oluyor.

Mesela, Stephen King’in yeni bir kitabı duyurulduğunda habercilik yapan bir site Stephen King kimdir, yeni kitabı neyi anlatıyor, baş karakteri daha önce bildiğimiz biri mi, hikaye nerede geçiyor, başka kitaplarıyla bağlantılı mı, kitap ne zaman yayınlanacak, yayıncısı kim olacak, ülkemizde yayınlanacak mı gibi detayları da araştırıp haberi yapmaya çalışıyor. Sosyal medyada ise bu içerik sadece “Stephen King’in yeni bir kitabı duyuruldu” olarak geçiyor ve bir fotoğrafla paylaşılıyor.

Günümüzde istenen tek şey bu. “Stephen King’in yeni bir kitabı duyuruldu” bana yeterli diye düşünülüyor.

Artık online haber yapan kuruluşlar bile “habercilik” yapmaktan uzak durmaya başlamış durumdalar. Tek cümlelik içerikler herkese yeterken neden paragraflarca yazmak için araştırma yapsınlar ki. Zaten kimse okumuyor!

Bilgi eskiden değerliydi. Ulaşması zordu, öğrenmesi kıymetliydi. Şimdi tek satır okuyup, “BEN BU KONUDA UZMANIM” diyenler ortalıkta dolaşıyor. Tek satır bilgi uzman yapmaya yarıyorsa lafı uzatmaya ne gerek var!

Günümüzün en önemli haber platformları Google ve Twitter. Habercilik biterken yeni nesil hap habercilik başladı. Hoş geldin yeni nesil medya, yeni nesil habercilik.